فسخ نکاح

فسخ نکاح یکی از ابزارهای قانونی برای پایان دادن به عقد ازدواج است که از طریق آن می‌توان در شرایط خاصی عقد نکاح را باطل کرد. برخلاف طلاق، فسخ نکاح به دلیل وجود عیوب یا تخلفات معین در طرفین انجام می‌شود و تفاوت‌هایی با انحلال نکاح از طریق طلاق دارد.

—

مبانی قانونی و موارد فسخ نکاح

فسخ نکاح در قوانین مدنی ایران با توجه به مواد 1121 تا 1132 قانون مدنی تعریف شده است. این موارد شامل عیوب خاص در طرفین یا شرایطی است که منجر به ایجاد حق فسخ برای زوج یا زوجه می‌شود:

1. جنون: جنون دائمی یا ادواری در هر یک از زوجین به شرط اینکه پیش از عقد موجود بوده و طرف مقابل از آن بی‌خبر باشد، دلیل فسخ نکاح است.

⊗2. تدلیس (فریب در ازدواج): اگر یکی از زوجین در زمان عقد خود را با اوصافی خلاف واقع معرفی کرده یا عیوب خود را مخفی کند، طرف دیگر حق فسخ خواهد داشت.

3. تخلف از شرط صفت: در صورتی که صفت خاصی در یکی از طرفین شرط شده باشد اما پس از عقد مشخص شود که این صفت وجود ندارد، عقد قابل فسخ است.

4. عیوب خاص زوجین: برخی عیوب جسمانی و روانی در مرد و زن می‌تواند موجب فسخ نکاح شود:

عیوب مرد: جنون، خصاء، عنن (عدم توانایی در انجام عمل جنسی) و مقطوع بودن آلت تناسلی.

عیوب زن: جنون، قرن (بیماری خاص جنسی)، جذام، برص، افضاء، زمین‌گیری و نابینایی از هر دو چشم.

⊗فسخ نکاح به دلیل تدلیس (فریب در ازدواج)

تدلیس در نکاح به معنای فریب یکی از طرفین عقد ازدواج از طریق ارائه اطلاعات نادرست یا پنهان‌کردن عیوب اساسی است. در چنین مواردی، قانون حق فسخ نکاح را برای طرف فریب‌خورده قائل شده است. این موضوع در ماده 1128 قانون مدنی ایران آمده است.

—

مفهوم تدلیس در نکاح

تدلیس عبارت است از ایجاد تصور اشتباه در طرف مقابل از طریق پنهان کردن حقیقت یا ارائه اطلاعات نادرست، به طوری که اگر این حقیقت آشکار می‌شد، فرد هرگز راضی به ازدواج نمی‌شد. این امر می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

ادعای داشتن صفات مثبت (مانند تحصیلات، شغل مناسب، یا سلامتی کامل) که وجود ندارند.

پنهان کردن عیوب اساسی مانند بیماری‌های جسمانی، روانی یا سایر مشکلاتی که در تصمیم‌گیری طرف مقابل تأثیرگذار هستند.

شرایط تحقق تدلیس

1. قصد فریب: فرد باید آگاهانه و عمدی، اطلاعات نادرست ارائه داده یا عیوب خود را پنهان کرده باشد.

2. اثرگذاری بر تصمیم‌گیری: تدلیس باید به گونه‌ای باشد که بر رضایت و تصمیم طرف مقابل تأثیر جدی گذاشته باشد.

3. اطلاع بعد از عقد: اگر فرد پیش از عقد از تدلیس مطلع باشد، حق فسخ ساقط می‌شود.

—

حق فسخ به دلیل تدلیس

بر اساس قانون، در صورت وقوع تدلیس، طرف فریب‌خورده می‌تواند عقد نکاح را فسخ کند. در این حالت، شرایط زیر قابل توجه است:

1. مهریه: اگر فسخ نکاح به دلیل تدلیس پیش از نزدیکی باشد، زن مستحق مهریه نخواهد بود، مگر اینکه تدلیس از جانب مرد باشد.

2. فوریت در اقدام: پس از کشف تدلیس، طرف زیان‌دیده باید بلافاصله برای فسخ نکاح اقدام کند. تأخیر در این امر ممکن است حق فسخ را زائل کند.

—

نمونه‌های رایج تدلیس

معرفی فرد به‌عنوان مجرد، در حالی که متأهل است.

ادعای سلامت جسمی یا روانی، در حالی که بیماری‌های جدی یا مزمن وجود دارد.

ارائه اطلاعات نادرست در مورد شغل یا وضعیت مالی.

جدیدترین اصلاحات در قوانین مرتبط با فسخ نکاح

جدیدترین اصلاحات در قوانین مرتبط با فسخ نکاح در ایران، تغییراتی در شرایط و موارد آن ایجاد کرده‌اند. این تغییرات با هدف شفاف‌تر کردن و تسهیل اجرای حق فسخ برای طرفین تدوین شده‌اند و شامل موارد زیر هستند:

1. تعریف شرایط جدید بیماری‌ها به‌عنوان دلیل فسخ نکاح: طبق اصلاحیه ماده 1122 قانون مدنی، بیماری‌هایی که منشأ حق فسخ می‌شوند باید سه شرط اصلی را داشته باشند:

وجود بیماری قبل از عقد نکاح مگر در موارد بیماری‌های مسری.

لاعلاج بودن یا صعب‌العلاج بودن بیماری به گونه‌ای که موجب عسر و حرج طرف مقابل شود.

تأثیر بیماری بر انجام وظایف زوجیت یا باروری.

2. انطباق بیماری‌ها با معیارهای پزشکی قانونی: تشخیص بیماری و شرایط آن به عهده هیئت پزشکی قانونی است و عناوین این بیماری‌ها توسط وزارت بهداشت تعیین و هر پنج سال به‌روز می‌شود. این اصلاحیه، جنبه‌های جسمانی و روانی بیماری‌ها را نیز شامل می‌شود.

3. اصلاح مدت و شرایط عده: اگر فسخ نکاح پیش از نزدیکی انجام شود، زن معمولاً حق دریافت مهریه ندارد مگر اینکه دلیل فسخ، بیماری مرد (موضوع ماده 1122) باشد که در این صورت مستحق دریافت نصف مهریه خواهد بود.

4. محدودیت زمانی برای استفاده از حق فسخ: حق فسخ باید به محض آگاهی از علت فسخ اعمال شود. تأخیر غیرمعمول در اعمال این حق، آن را ساقط می‌کند.

5. تأکید بر نقش توافقات ضمن عقد: توافق‌های ضمن عقد ممکن است حق فسخ را محدود یا مشروط کنند، به شرطی که این توافقات خلاف قوانین عمومی و نظم اجتماعی نباشد

 

⇐همچنین میتوانید بخوانید:

طلاق از سمت زوجه

—

شرایط و الزامات فسخ نکاح

1. آگاهی به عیب: طرفی که حق فسخ دارد، باید نشان دهد که از وجود عیب مطلع نبوده است. در غیر این صورت حق فسخ ساقط می‌شود.

2. فوریت در اقدام: برای استفاده از حق فسخ، باید بلافاصله پس از آگاهی از عیب اقدام کرد. تأخیر در این امر می‌تواند موجب زوال این حق شود.

3. حکم دادگاه: فسخ نکاح نیازمند اثبات عیوب در دادگاه است و با صدور حکم، عقد از بین می‌رود.

—

تفاوت فسخ نکاح با طلاق

عدم نیاز به شاهد: برخلاف طلاق، فسخ نکاح نیازی به شاهد ندارد.

ماهیت عقد: در فسخ نکاح، عقد به گونه‌ای باطل می‌شود که گویی از ابتدا وجود نداشته است، اما در طلاق عقد پایان می‌یابد.

مهریه: اگر فسخ نکاح پیش از نزدیکی صورت گیرد، زن مستحق مهریه نخواهد بود، مگر در موارد خاص نظیر عنن مرد

—

نمونه رای درمورد فسخ نکاح:

عنوان:درخواست فسخ نکاح به دلیل بیماری صرع زوجه

 بیماری صرع و تومور در ناحیه سر زوجه از عیوبی محسوب نمی شود که به زوج حق فسخ اعطا نماید.ادامه مطلب…

 

نکته:فسخ نکاح در نظام حقوقی ایران به منظور حمایت از حقوق زوجین در شرایط خاص تعریف شده است. با شناخت دقیق این حق و بهره‌گیری از مشاوره حقوقی، می‌توان از این ابزار قانونی برای رفع مشکلات ناشی از تخلفات یا عیوب طرفین استفاده کرد. به همین دلیل، مطالعه دقیق قوانین و مشاوره با وکلای متخصص امری ضروری است.

گروه حقوقی سلمان احدی

گروه حقوقی سلمان احدی به عنوان یکی از موسسات معتبر در زمینه حقوق خانواده، با ارائه مشاوره و خدمات تخصصی در زمینه فسخ نکاح، طلاق، و دعاوی مرتبط، نقش مهمی در حل اختلافات زناشویی ایفا می‌کند. این گروه به روزترین قوانین و روش‌های حقوقی را در پرونده‌های خانواده به کار می‌گیرد و با تیمی از وکلای متخصص، خدمات مشاوره‌ای و قضایی ارائه می‌دهد.

جهت ارتباط میتوانید با شماره 09120466204 تماس حاصل فرمایید.