مشاوره حقوقی شرکت‌ها

هر شرکتی برای ادامه روابط شغلی و تجاری خود نیاز به تهیه قراردادها و آیین‌نامه‌های متفاوتی دارد. مشاور حقوقی شرکت به‌تمامی اصول و قواعد حقوقی و قانونی اشراف کامل دارد. وکیل شرکت صلاحت علمی و تجربه کافی را برای تهیه تنظیم قراردادها، مشاوره درزمینهٔ شیوه عقد قراردادها، تدوین آیین‌نامه‌های اداری و دستورالعمل‌های شغلی، راهنمایی درزمینهٔ عقود داخلی و خارجی، پیگیری مسائل حقوقی مربوط به قانون و رسیدگی به پرونده‌های استخدامی، ارائه مشاوره حقوقی به کارمندان، راهنمایی درزمینهٔ مناقصات و مزایدات و همچنین دفاع از حقوق شرکت در جلسات دادرسی را دارد.

مدیران می‌توانند با کمک مشاوره حقوقی شرکت‌ها، بهترین تصمیم را در هر زمینه اتخاذ نمایند. علاوه بر این در هنگام بروز مشکل، مشاوران حقوقی می‌توانند با ارائه راهنمایی‌های لازم شرکت را از ورطه سقوط نجات دهند.

بررسی مهم‌ترین مسائل حقوقی شرکت‌ها

در بین مسائل حقوقی متعددی که شرکت‌ها و مؤسسات غیرتجاری با آن سروکار دارند، مواردی وجود دارد که از اهمیت بیشتری برخوردار است که در ذیل به آن‌ها اشاره می‌کنیم:

۱- نحوه ثبت شرکت

۲- تشکیل پرونده مالیاتی و اخذ کد اقتصادی

۳- اخذ گواهی ارزش‌افزوده

۴- پلمپ دفاتر قانونی شرکت و تحریر آن

۵- بیمه کارکنان شرکت

۶- ضمانت‌نامه‌های بانکی شرکت

۷- نحوه نقل‌وانتقال سهام و سم الشرکه

۸- نحوه تغییر در سرمایه شرکت

۹- ورود و خروج اعضاء شرکت

۱۰- ثبت شعبه شرکت و مسئولیت‌هایی که در پی دارد

۱۱- اخذ کارت بازرگانی برای شرکت در صورت لزوم

۱۲- قراردادهای تجاری و حرفه‌ای شرکت با اشخاص ثالث

۱۳- نحوه تقسیم مسئولیت‌ها بین اعضاء شرکت و اعضاء هیئت‌مدیره شرکت

۱۴- مسئولیت‌های قانونی دارندگان حق امضاء شرکت

۱۵- ثبت صورت‌جلسه تصمیمات و تغییرات شرکت

۱۶- نحوه دعوت و تعداد لازم سهامداران و شرکا شرکت جهت تشکیل مجامع عمومی

۱۷- ارسال اظهارنامه مالیاتی شرکت در موعد مقرر (نهایتاً تا تاریخ سی و یکم تیرماه هرسال)

۱۸- نحوه انحلال شرکت ، ثبت انحلال شرکت، تعیین مدیر تصفیه و شیوه تصفیه شرکت

 و غیره…

معرفی انواع شرکت‌ها در ایران

مطابق با ماده ۲۰ قانون تجارت، انواع شرکت‌های هفت‌گانه در ایران به شرح ذیل است:

۱- شرکت سهامی (اعم از شرکت سهامی خاص و شرکت سهامی عام)

۲- شرکت با مسئولیت محدود

۳- شرکت تضامنی

۴- شرکت مختلط غیر سهامی

۵- شرکت مختلط سهامی

۶- شرکت نسبی

۷- شرکت تعاونی تولید و مصرف

همچنین یکی از انواع اشخاص حقوقی که در ایران به تعداد قابل‌توجه ثبت می‌شوند و به فعالیت می‌پردازند، اما در ماده ۲۰ قانون تجارت نامی از آن برده نشده، موسسه غیرتجاری است.

رسیدگی به دعاوی شرکت‌ها در صلاحیت کدام دادگاه‌ها است؟

رسیدگی به اختلافات و دعاوی شرکت‌ها بستگی به این دارد که ماهیت دعوای موردنظر، حقوقی است یا کیفری که در ادامه صلاحیت دادگاه در هر دو مورد را بررسی می‌نماییم:

الف) دعاوی کیفری شرکت‌ها

دعاوی کیفری شرکت‌ها مطابق باقاعده عامی که وجود دارد و همچنین مطابق با قانون، در محل وقوع جرم رسیدگی می‌شود.

به‌طور مثال، چنانچه مرکزیت اصلی شرکت در تهران باشد و همچنین بانکی که شرکت در آن اقدام به افتتاح حساب‌جاری نموده است نیز در تهران باشد و این شرکت جهت تضمین انجام قرارداد، اقدام به صدور چک نموده و قرارداد را نیز انجام داده است اما طرف مقابل نه‌تنها از استرداد چک تضمین امتناع می‌کند، بلکه در شهر اصفهان جهت وصول مبلغ چک به بانک مراجعه نموده که با عدم موجودی مواجه شده و از بانک مذکور درخواست گواهی عدم پرداخت‌نموده و بانک نیز متعاقباً اقدام به صدور گواهی عدم پرداخت‌نموده است.

در این فرآیند، وکیل شرکت در مشاوره‌ای که به مدیران شرکت ارائه نموده است به ایشان متذکر می‌شود که شخص طرف قرارداد مرتکب جرم خیانت‌درامانت شده است و محل وقوع جرم نیز اصفهان است و درنتیجه محل طرح شکایت خیانت‌درامانت و رسیدگی به موضوع دادگاه کیفری دو اصفهان است.

ب) دعاوی حقوقی شرکت‌ها

در مورد صلاحیت دادگاه‌ها در دعاوی حقوقی شرکت‌ها، قانون آیین دادرسی مدنی تعیین تکلیف نموده است که در ادامه مشاهده می‌فرمایید:

ماده ۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی: دعاوی راجع به ورشکستگی شرکت‌های بازرگانی که مرکز اصلی آن‌ها در ایران است، همچنین دعاوی مربوط به اصل شرکت و دعاوی بین شرکت و شرکا و اختلافات حاصله بین شرکا و دعاوی اشخاص دیگر علیه شرکت تا زمانی که شرکت باقی است و نیز در صورت انحلال تا وقتی‌که تصفیه امور شرکت در جریان است، در مرکز اصلی شرکت اقامه می‌شود.

ماده ۲۳ قانون آیین دادرسی مدنی: دعاوی ناشی از تعهدات شرکت در مقابل اشخاص خارج از شرکت، در محلی که تعهد در آنجا واقع‌شده یا محلی که کالا باید در آنجا تسلیم گردد یا جایی که پول باید پرداخت شود اقامه می‌شود. اگر شرکت دارای شعب متعدد درجاهای مختلف باشد دعاوی ناشی از تعهدات هر شعبه با اشخاص خارج باید در دادگاه محلی که شعبه طرف معامله در آن واقع است اقامه شود، مگر آنکه شعبه یادشده برچیده شده باشد که در این صورت نیز دعاوی در مرکز اصلی شرکت اقامه خواهد شد.

مشاور حقوقی شرکت‌ها چه وظایفی دارد؟

مدیران و کارمندان را درزمینهٔ مسائل حقوقی مربوط به شغلشان راهنمایی نماید؛

متن قراردادهای شرکت را تنظیم نموده و بر حسن انجام آن‌ها نظارت داشته باشد؛

تمامی امور مربوط به ثبت و تغییرات شرکت را پیگیری نموده و به انجام رساند؛

به شکایت‌ها و دعاوی حقوقی واداری شرکت رسیدگی نماید؛

به امور مربوط به مناقصات و مزایدات رسیدگی نموده و اطلاعات لازم را جهت آن‌ها جمع‌آوری نماید؛

در مواقع بروز مشکل برای شرکت در مراجع قضایی از سازمان دفاع نماید.

انواع شرکت های تجاری در ایران

قانون تجارت تقسیم بندی مشخصی از شرکت های تجاری ارائه کرده است که در ذیل آنها را شرح داده ایم:

شرکت سهامی :شرکت سهامی شرکتی است که برای امور تجارتی تشکیل و سرمایه آن به سهام
تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام محدود به سهام‌آنها است.

شرکت سهامی به نوع تقسیم می شود:شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص

نوع اول – شرکت‌هایی که مؤسسین آنها قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تأمین می‌کنند. این گونه شرکت‌ها شرکت سهامی عام‌نامیده می‌شوند.
‌نوع دوم – شرکت‌هایی که تمام سرمایه آنها در موقع تأسیس منحصراً توسط مؤسسین تأمین گردیده است. این گونه شرکت‌ها شرکت سهامی خاص‌نامیده می‌شوند.

تفاوت‌های شرکت سهامی عام و خاص چیست؟

• شرکت سهامی عام برای تامین سرمایه اقدام به پذیره‌نویسی عمومی می‌نماید ولی شرکت سهامی خاص، حق مراجعه به عامه را ندارد.
• امکان صدوراوراق قرضه فقط برای شرکت‌های سهامی عام وجود دارد.
• نقل و انتقال سهام در شرکت‌های سهامی عام مشروط به موافقت سهامداران نیست ولی در شرکت سهامی خاص، چنین نقل و انتقالی منوط به توافق مدیران یا مجامع شرکت می‌تواند باشد.
• سهام شرکت سهامی عام قابل عرضه دربازار بورس است ولی شرکت سهامی خاص چنین اجازه‌ای ندارد.
• مدیران و سهامداران شرکت سهامی عام، حداقل 5 نفر و شرکت سهامی خاص حداقل 3 نفر می‌باشد.
• در شرکتهای سهامی عام عبارت (سهامی عام) و در شرکتهای سهامی خاص عبارت (شرکت سهامی خاص) باید قبل از نام شرکت یا بعد از آن بدون فاصله با نام شرکت در کلیه اوراق و اطلاعیه ها و آگهی های شرکت به طور روشن و خوانا قید شود.

شرکت تضامنی

این شرکت از حداقل دو نفر شریک تشکیل می شود که شریک ضامن خوانده می شوند. ویژگی تعهد این شرکا این است که هر یک از آنان مسئول پرداخت تمام طلب شرکت در مقابل طلبکاران است و مسئولیتش به آورده ای که به شرکت آورده محدود نمی شود. هر گاه طلبکاران شرکت نتوانند با مراجعه به شرکت، طلب خود را دریافت دارند.

می توانند پس از انحلال شرکت به شریک مراجعه کنند و شریک باید از دارایی شخصی خود طلب طلبکاران را بپردازد. این امر موجب شده است که قانون گذار فرانسه، چنین شرکایی را تاجر تلقی کند و آن ها را در صورت عدم قدرت به پرداخت دینشان مانند تجار حقیقی، مشمول قوانین ورشکستگی کند.

شرکت نسبی

شرکت نسبی از جنبه های مختلف، مشابه شرکت تضامنی است ولی برخلاف شرکت اخیر، مسئولیت شرکای شرکت به نسبت مالکیت آن ها در سرمایه شرکت تعیین می شود. برای مثال هر گاه شرکت، سه نفر شریک داشته باشد و هر یک از شرکا مالک یک سوم سرمایه شرکت باشند هر شریکی باید یک سوم از طلب طلبکاران شرکت را بپردازد.

اگر طلبکاران به شرکت مراجعه کنند و شرکت قادر به پرداخت تمامی دیون خود به طلبکاران نباشد طلبکاران می توانند بقیه طلب خود از شرکت را از شرکا بگیرند اما چون مسئولیت شرکا تضامنی نیست. طلبکاران فقط یک سوم از مطالبات خود را از هر شریک می گیرند و برای دو سوم دیگر باید به دو شریک دیگر مراجعه کنند.

شرکت با مسئولیت محدود

شرکت با مسئولیت محدود شرکتی است که بین دو یا چند نفر برای امورتجارتی تشکیل شده و هر یک از شرکاء بدون اینکه سرمایه به‌سهام یا قطعات سهام تقسیم شده باشد  فقط تا میزان سرمایه خود در شرکت مسئول قروض و تعهدات شرکت است.
 در اسم شرکت باید عبارت (‌با مسئولیت محدود) قید شود و الا آن شرکت درمقابل اشخاص ثالث شرکت تضامنی محسوب و تابع‌مقررات آن خواهد بود.
ا‌سم شرکت نباید متضمن اسم هیچ یک از شرکاء باشد و الا شریکی که اسم او در اسم شرکت قید شده در مقابل اشخاص ثالث حکم شریک ضامن در‌شرکت تضامنی را خواهد داشت.
 شرکت با مسئولیت محدود وقتی تشکیل می‌شود که تمام سرمایه نقدی تأدیه وسهم‌الشرکه غیر نقدی نیز تقویم و تسلیم شده باشد.
 در شرکتنامه باید صراحتاً قید شده باشد که سهم‌الشرکه‌های غیر نقدی هرکدام به چه میزان تقویم شده است.
 شرکاء نسبت به قیمتی که در حین تشکیل شرکت برای سهم‌الشرکه‌های غیرنقدی معین شده در مقابل اشخاص ثالث مسئولیت تضامنی‌دارند.

شرکت مختلط سهامی

این نوع شرکت ترکیبی است از شرکت تضامنی و سهامی خاص. به این ترتیب که یک یا چند نفر از شرکا در قبال اشخاص ثالث دارای مسئولیت تضامنی اند و عده دیگر که از آن ها به سهامدار تعبیر می شود، مسئولیتشان محدود به آورده آن ها است. تفاوت این نوع شرکت با شرکت مختلط غیر سهامی در این است که سرمایه شرکت به سهام تقسیم شده است و شرکای سهامدار حق مدیریت بر شرکت را ندارند و مدیریت شرکت فقط به شرکای ضامن مربوط می شود.

شرکت مختلط غیر سهامی

این شرکت ترکیبی است از شرکت تضامنی و شرکت با مسئولیت محدود؛ با این توضیح که یک یا چند نفر از شرکا در قبال اشخاص ثالث دارای مسئولیت تضامنی اند و عده ای دیگر از شرکاء، مسئولیتشان محدود به آورده آن هاست. در حقوق فرانسه فقط شرکای اخیر تاجر نیستند، اما در حقوق ما هیچ یک از شرکای این شرکت، چه ضامن و چه غیر ضامن تاجر تلقی نمی شوند. به علاوه شرکای غیر ضامن به عنوان شریک نه حق اداره کردن شرکت را دارند و نه اداره امور شرکت از وظایف آنان به شمار می رود.

شرکت های تعاونی

بر اساس قانون شرکت‌های تعاونی، شرکت تعاونی شرکتی است از اشخاص حقیقی یا حقوقی که به منظور رفع نیازمندی‌های مشترک و بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی اعضاء از‌طریق خودیاری و کمک متقابل و همکاری آنان موافق اصولی که در این قانون مصرح است تشکیل می‌شود. طبق تبصره این ماده از قانون، تعداد اعضای شرکت تعاونی نباید از ۷ عضو کمتر باشد. شرکت تعاونی، شرکت های تجارتی هستند که سرمایه و ضمانت شرکا در آن تأثیر کلی ندارد، بلکه تعداد شرکا و اکثریت آنها موثر است.

نکته: بر خلاف سایر شرکت‌ها که تمام سرمایه شرکت می‌بایست توسط شرکاء تامین گردد ، در شرکت تعاونی ، این امکان وجود دارد که بخشی از سرمایه شرکت، توسط نهادهای دولتی مانند وزارتخانه‌ها ، یا نهادهای عمومی مانند بانک‌ها، شهرداری‌ها ، شوراهای شهر، بنیاد مستضعفان، کمیته امداد و … تامین گردد.

شرکت‌های تعاونی از نظر علمی به سه بخش تقسیم می‌شوند:

• شرکت تعاونی توزیعی: شرکت های تعاونی توزیعی با دو هدف اصلی به وجود آمده است . اول رفع نیاز مشاغل تولیدی یا مصرفی است که به عبارتی پشتیان آن ها تلقی می گردد. دوم رفع نیازمندی های روستاییان ، عشایر و کارگران و کارمندان از نظر گرفتن سهمیه کالا و حمایت های دولتی و بانکی.
• شرکت تعاونی مصرفی: شرکت تعاونی مصرف‌کنندگان برای تهیه انواع کالاهای مصرفی به منظور تأمین نیازمندی‌های اعضاء و خانواده‌های آنان همچنین برای‌ انجام تمام یا قسمتی از خدمات و امثال آن تشکیل می‌شود.
• شرکت تعاونی تولیدی: تعاونی‌های تولیدی، شامل تعاونی‌هایی است که در امور مربوط به کشاورزی، دام‌داری، ‌دام‌پروری، پرورش و صید ماهی، شیلات، صنعت، معدن، ‌عمران شهری و روستایی و نظیر این‌ها فعالیت می‌کنند.