الزام به فک رهن

الزام به فک رهن چیست و چگونه انجام می شود؟

گاهی اتفاق می افتد که شخصی به دیگری بدهکار است و مالی را به عنوان وثیقه ی دین خود به طلبکار می دهد. حال اگر او دین خود را ادا کند طلبکار باید مالی را که به عنوان وثیقه دریافت نموده بوده به بدهکار بازگرداند. اگر طلبکار از بازگرداندن مال خودداری کند، بدهکار باید الزام به فک رهن را تقاضا کند. در این مطلب به بررسی این دعوا می پردازیم.

رهن چیست؟

با توجه به ماده ی 771 قانون مدنی، می توان گفت رهن قراردادی است که به موجب آن بدهکار مالی را به عنوان وثیقه به طلبکار می دهد. کسی که مال را رهن می دهد و بدهکار است را راهن و طلبکار را مرتهن می نامند. همچنین مالی که در رهن طلبکار قرار می گیرد، عین مرهونه نامیده می شود.

نکته ی مهم این است که مالی را می توان به عنوان وثیقه به دیگری سپرد که قابلیت نقل و انتقال قانونی داشته باشد، در غیر این صورت رهن باطل خواهد بود. مثلا مواد مخدر از نظر قانونی غیرقابل نقل و انتقال است. بنابراین نمی توان مواد مخدر را به عنوان وثیقه به دیگری سپرد.

عده ای تصور می کنند که صرفا مال غیرمنقول مانند خانه، زمین، باغ و … را می توان رهن و وثیقه قرار داد. در حالی که اموال منقول و برخی اسناد را نیز می توان رهن قرار داد.

نکته ی مهم این است که افراد نمی تواند طلبی که از دیگری دارند یا منافع مال خود (مانند منفعت اجاره) را به عنوان وثیقه قرار دهند.

فک رهن یعنی چه؟

فک رهن به معنای خارج شدن و رها شدن عین مرهونه از قید رهن است. فک رهن در موارد زیر ممکن است اتفاق افتد:

• بدهکار دین خود را بپردازد.
•  طلبکار دین یدهکار را به او ببخشد.
• طلبکار از عین مرهونه صرف نظر کند.

فروض مختلف دعوای الزام به فک رهن:

مصادیق دعوای الزام به فک رهن به شرح زیر است:

1. ممکن است شخصی مال خود را بابت بدهی و یا وامی که از بانک دریافت کرده است ، در رهن قرار داده باشد. در مواردی که شخص وام گیرنده یا بدهکار تمامی اقساط و بدهی خود را می پردازد، اما طلبکار (بانک یا هر شخص دیگر) ملک را فک رهن نمی کند، صاحب ملک می تواند دادخواست الزام به فک رهن طرح کند .

2. ممکن است مالک، مال در رهن خود را با مبایعه نامه و سند عادی به دیگری بفروشد و تعهد کند که تا زمان تنظیم سند رسمی، ملک را از رهن خارج کند، ولی در موعد مقرر، موفق به این کار نشود. .در این حالت، خریدار می تواند دعوای الزام به فک رهن را علیه فروشنده مطرح نماید.

3.حالت سوم آن است که بر اساس قرارداد مشارکت در ساخت، ملک در رهن بانک قرار گرفته و سازنده متعهد شده باشد که نسبت به فک رهن ملک اقدام کند. در چنین مواردی نیز مالک و یا هر ذی نفع دیگر می تواند علیه سازنده، دادخواست الزام به فک رهن تقدیم کند

الزام به فک رهن و تنظیم سند رسمی

دعوای الزام به فک رهن به دو صورت ممکن است مطرح شود:

دعوای مستقل: زمانی اتفاق می افتد که بدهکاری مال خود را وثیقه ی دین خود قرار داده و نزد طلبکار به امانت گذاشته است. حال با وجود آن که دین خود را پرداخت نموده اما طلبکار فک رهن نمی کند. در این حالت بدهکار می تواند دعوای الزام به فک رهن را علیه طلبکار مطرح کند و کلیه خسارات قانونی و قراردادی و اجرت المثل ایام عدم فک رهن را از طلبکار مطالبه کند.

دعوای الزام به فک رهن و الزام به تنظیم سند رسمی: این نوع از دعوای الزام به فک رهن معمولا در فرض سوم به شرحی که بیان کردیم مطرح می شود. یعنی زمانی که سازنده در قرارداد مشارکت در ساخت متعهد شده است که نسبت به فک رهن ملک اقدام نماید. در این موارد اگر سازنده به تعهد خود عمل ننماید، مالک یا هر ذی نفع می تواند همراه با طرح دعوای الزام به فک رهن دعوای الزام به تنظیم سند رسمی را نیز علیه سازنده مطرح نماید.

طرفین دعوای الزام به فک رهن چه اشخاصی هستند؟

خواهان دعوای الزام به فک رهن، همان بدهکار است که مبلغ بدهی خود را پرداخته و اکنون خواستار فک رهن از مال خود است. خوانده ی این دعوا نیز کسی است که از فک رهن امتناع می کند. مانند طلبکاری که علیرغم دریافت طلب خود، از مال بدهکار فک رهن نمی کند. یا سازنده ای که به تعهد خود مبنی بر فک رهن عمل نمی نماید.

اگر ملک شما در رهن بانک است، لازم است بانک را نیز طرف دعوای خود قرار دهید.

مرجع صالح برای رسیدگی به دعوای الزام به فک رهن کدام دادگاه است؟

کدام دادگاه برای رسیدگی به دعوای الزام فک رهن صالح است؟

رسیدگی به دعوای الزام به فک رهن از نظر ذاتی در صلاحیت دادگاه های عمومی حقوقی است. البته اگر قیمت مال مرهونه کمتر از 20 میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف صالح برای رسیدگی است. اما از نظر محلی باید به نوع مال توجه کرد. اگر مال غیرمنقول باشد، دادگاه عمومی حقوقی یا شورای حل اختلاف محل وقوع مال غیرمنقول صالح برای رسیدگی است.

اما اگر مال منقول باشد، با توجه به ماده ی 13 قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه عمومی حقوقی یا شورای حل اختلافِ محل وقوع قرارداد یا محل انجام تعهد صالح برای رسیدگی است. منظور از تعهد، تعهد به فک رهن است.

الزام به فک رهن دعوای مالی است یا غیرمالی؟

دعوای الزام به فک رهن یک دعوای مالی است. بنابراین هزینه ی دادرسی آن با توجه به تعرفه ی دعاوی مالی دریافت می شود. بنابراین:

• اگر بهای خواسته کمتر از 20 میلیون تومان باشد، دو و نیم درصد ارزش خواسته به عنوان هزینه ی دادرسی دریافت می شود.
• اگر بهای خواسته بیش از 20 میلیون تومان باشد، سه و نیم درصد ارزش خواسته به عنوان هزینه ی دادرسی دریافت می شود.

نحوه فک رهن سند

برای خارج نمودن سند خانه از رهن بانک، می توان از دو روش زیر استفاده کرد:

تسویه حساب کامل: در صورتی که قصد تسویه حساب کامل و خارج نمودن سند خود از رهن بانک را دارید، باید به بانک مراجعه نمایید. بانک محاسبه می کند که چه میزان از اصل بدهی شما (نه سود وام) پرداخت نشده است. پس از محاسبه ی مبلغ، با پرداخت یک جای آن سند شما از رهن بانک خارج می گردد.

سپرده گذاری: برخی بانک‌ها، مانند بانک مسکن، به وام گیرنده این امکان را می دهند که در ازای سپرده‌گذاری، سند خود را از رهن خارج کند. برای مثال بانک مسکن برای فک رهن سند املاک طرحی به نام «رها» دارد. در این طرح مشتری با سپرده‌گذاری ۱۱۰ درصد باقی‌مانده از اصل بدهی در بانک می‌تواند نامه فک رهن را از شعبه دریافت کرده و خانه‌اش را از رهن بانک خارج کند

چرا فک رهن خانه ای که در رهن بانک می باشد لازم است؟

زیرا با توجه به ماده ی 793 قانون مدنی، بدهکار نمی تواند در مالی که وثیقه قرار داده است، تصرفی انجام دهد که با حقوق طلبکار منافات داشته باشد. مگر آن که طلبکار به انجام این تصرفات راضی باشد. بنابراین زمانی که خانه در رهن بانک است، ممکن است فروش آن منافی با حقوق بانک در نظر گرفته شود و از این جهت شما را گرفتار کند.

الزام به فک رهن خودرو

با خرید اقساطی اتومبیل، بر روی سند خودرو یا همان برگ سبز مهر «سند در رهن» درج می شود. پس از تسویه کامل و اتمام اقدامات لازم جهت فک رهن خودرو، مهر دیگری تحت عنوان «خودرو فک رهن شد» بر روی برگ سبز درج می‌شود و در نهایت شما به عنوان مالک قطعی خودرو شناخته خواهید شد.

شرایط لازم جهت فک رهن خودرو عبارتند از:

• دریافت معرفی‌نامه از شرکت خودروسازی که اتومبیل در رهن آن است و ارائه معرفی نامه به مرکز تعویض پلاک
• دریافت و ارائه گواهی مفاصا حساب از اجرائیات در صورت عدم پرداخت جرایم معوقه
• مراجعه مالک یا وکیل قانونی به همراه خودرو در محل تعویض پلاک جهت انجام امور اداری فک رهن ماشین
• وجود سابقه اطلاعات مربوط به فک رهن ماشین در سامانه پلیس راهور مختص محصولات شرکت‌های سایپا و ایران خودرو
• تهیه برگ معاینه فنی صادره از مراکز مکانیزه مجاز برای اتومبیل‌های دولتی یا شخصی

مدارک لازم برای فک رهن خودرو عبارتند از:

• اصل سند مالکیت خودرو صادره توسط پلیس راهور ناجا (برگ سبز)
• اصل کارت مشخصات خودرو
• اصل مدارک شناسایی مالک یا وکیل شامل شناسنامه، کارت ملی و همچنین در صورت نیاز وکالت‌نامه
• مدارک احراز محل سکونت مالک مطابق آدرس ثبت شده در سند. البته برای احراز محل سکونت از قولنامه، سند ملک یا دفترچه بیمه تامین اجتماعی نیز می توان استفاده کرد.
• بیمه نامه شخص ثالث معتبر

شما میتوانید برای مشاوره تلفنی نامحدود مشاوره گرفته و یا برای سپردن وکالت خود تماس بگیرید.

09120466204 وکیل سلمان احدی.