وکیل سلمان احدی بیان مطالب حقوقی وکیفری و وکالت در دعاویی
الزام به فک رهن
الزام به فک رهن یکی از دعاوی رایج در محاکم حقوقی ایران است که عموماً میان راهن (مالک) و مرتهن (بانک یا طلبکار) مطرح می‌شود. این دعوا زمانی پیش می‌آید که ملکی یا مالی به عنوان وثیقه نزد مرتهن قرار گرفته و پس از تسویه بدهی، راهن به فک رهن اقدام نمی‌کند یا شرایط لازم برای آن فراهم نمی‌شود. در ادامه به بررسی این دعوا، شرایط و رویه‌های قضایی مرتبط با آن، نمونه دادخواست‌ها و هزینه‌های دادرسی می‌پردازیم.
—
شرایط و مراحل طرح دعوای الزام به فک رهن
برای طرح دعوای الزام به فک رهن، شرایط زیر باید فراهم باشد:
1. پرداخت کامل بدهی: راهن باید تمام دیون خود را به مرتهن پرداخت کرده باشد. در غیر این صورت، دعوا قابلیت طرح ندارد.
2. وجود قرارداد معتبر: بین راهن و مرتهن باید قراردادی معتبر و قانونی تنظیم شده باشد.
3. خودداری مرتهن از فک رهن: امتناع مرتهن از آزادسازی مال رهنی، شرط اساسی برای طرح دعوا است.
نمونه ارای صادره:
⇐ دعوای الزام راهن به فک رهن غیر قابل استماع است؛ زیرا عقد رهن از طرف راهن لازم است و نمی تواند قبل از اینکه دین خود را ادا کند یا به نحوی از انحاء بری شود، فک رهن انجام دهد….ادامه مطلب…
مراحل طرح دعوا
1. تهیه دادخواست: دادخواست الزام به فک رهن باید به دادگاه عمومی و حقوقی محل وقوع مال غیرمنقول (مثل ملک) یا دادگاه محل اقامت خوانده (برای اموال منقول) ارائه شود.
2. پرداخت هزینه‌های دادرسی: هزینه دادرسی برای طرح این دعوا به ارزش منطقه‌ای ملک بستگی دارد. برای املاکی با ارزش منطقه‌ای کمتر از ۲۰ میلیون تومان، هزینه دادرسی معادل ۲.۵ درصد و برای مبالغ بالاتر، ۳.۵ درصد است.
3. رسیدگی دادگاه: دادگاه پس از بررسی مدارک و شواهد، در صورت احراز حقانیت خواهان، حکم به فک رهن صادر می‌کند.
—
الزام به فک رهن با حفظ حقوق مرتهن
مطابق ماده ۷۹۳ قانون مدنی، هرگونه تصرف یا اقدامی که منافی حقوق مرتهن باشد، ممنوع است. بنابراین، دعوای الزام به فک رهن تنها زمانی قابل پذیرش است که حقوق مرتهن حفظ شود. این موضوع در رأی وحدت رویه شماره 832 مورخ 30 خرداد 1402 دیوان عالی کشور نیز تأکید شده است که به موجب آن، اجرای حکم فک رهن منوط به پرداخت کامل حقوق مرتهن توسط راهن است.
پس از صدور حکم، مرتهن موظف به آزادسازی مال رهنی است. در صورتی که مرتهن از اجرای حکم خودداری کند، دادگاه می‌تواند از طریق توقیف سایر اموال او، اجرای حکم را تضمین کند.
⇐شما میتوانید این رای را کامل تر بخوانید:
رأی وحدت رویه مرتبط با الزام به فک رهن
—
الزام به فک رهن؛ مالی یا غیرمالی؟
یکی از پرسش‌های مهم در ارتباط با دعوای الزام به فک رهن، این است که آیا این دعوا مالی محسوب می‌شود یا غیرمالی؟ پاسخ به این سؤال به دلیل اهمیت آن در تعیین هزینه دادرسی و صلاحیت دادگاه‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است.
دعوای غیرمالی
برخی از حقوقدانان و رویه‌های قضایی، دعوای الزام به فک رهن را به عنوان یک دعوای غیرمالی در نظر می‌گیرند. استدلال آنها این است که هدف از این دعوا تنها آزادسازی مال از قید رهن است و مالکیت یا ارزش مالی آن مستقیماً تحت تأثیر قرار نمی‌گیرد. بنابراین، این دعوا به عنوان یک دعوای غیرمالی شناخته می‌شود و هزینه دادرسی آن بر اساس تعرفه دعاوی غیرمالی تعیین می‌گردد.
دعوای مالی
از سوی دیگر، برخی دیگر از دادگاه‌ها و وکلا این دعوا را مالی می‌دانند، به این دلیل که فک رهن بر ارزش اقتصادی مال اثرگذار است و می‌تواند آن را از حالت وثیقه خارج کرده و آزادانه قابل انتقال سازد. به همین دلیل، هزینه دادرسی این دعوا بر اساس ارزش مال مرهونه محاسبه می‌شود.
مشکلات رایج:
یکی از مشکلات رایج در پروژه‌های مشارکت در ساخت، عدم فک رهن توسط سازنده پس از اتمام پروژه است. در این شرایط، مالک می‌تواند علیه سازنده طرح دعوا کند.
—
هزینه دادرسی دعوای الزام به فک رهن
دعوای الزام به فک رهن جزء دعاوی مالی محسوب می‌شود و هزینه دادرسی آن بر اساس ارزش مال مرهونه محاسبه می‌گردد. در صورتی که موضوع دعوا مربوط به اموال غیرمنقول باشد، هزینه دادرسی مطابق تعرفه دعاوی ملکی خواهد بود.—
نمونه دادخواست الزام به فک رهن
1. الزام به فک رهن و تنظیم سند رسمی ملک
خواهان: مالک (راهن)
خوانده: بانک (مرتهن)
خواسته: الزام به فک رهن ملک و تنظیم سند رسمی به نام خریدار
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی
با سلام
احتراماً، اینجانب به استحضار می‌رساند که ملک به شماره پلاک ثبتی… در رهن بانک… می‌باشد. علیرغم پرداخت تمامی بدهی‌ها، بانک از فک رهن خودداری می‌نماید. لذا مستنداً به مواد 793 قانون مدنی و 34 قانون ثبت اسناد و املاک، تقاضای صدور حکم به الزام بانک به فک رهن و تنظیم سند رسمی را دارم.
2. نمونه دادخواست الزام به فک رهن خودرو
خواهان: مالک خودرو
خوانده: شرکت لیزینگ یا بانک
خواسته: الزام به فک رهن خودرو
ریاست محترم دادگاه
احتراماً، به استحضار می‌رساند که خودروی شماره پلاک… به عنوان وثیقه نزد بانک… می‌باشد و علیرغم تسویه کامل بدهی، بانک از فک رهن خودداری می‌نماید. لذا تقاضای صدور حکم مبنی بر الزام خوانده به فک رهن خودرو را دارم.
—
الزام به فک رهن در املاک مشاع
در مواردی که مال مرهونه به صورت مشاعی است، تمامی شرکای مشاعی باید در دعوای فک رهن دخیل باشند. بر اساس رویه قضایی، در این حالت نیز حقوق مرتهن بر حقوق شرکا اولویت دارد و تمامی شرکا موظف به پرداخت سهم بدهی خود هستند.
⇐همچنین شما میتوانید بخوانید:
(1)- ضمانت اجرای الزام به تنظیم سند رسمی و فک رهن ملک بازداشتی (2)- خوانده دعوی فک رهن
نتیجه‌گیری
الزام به فک رهن یکی از دعاوی پیچیده و حساس در حقوق ایران است که نیازمند دقت و رعایت حقوق مرتهن است. با توجه به آرای وحدت رویه و قوانین جاری، دادگاه‌ها معمولاً با حفظ حقوق مرتهن، حکم به فک رهن صادر می‌کنند. پیشنهاد می‌شود قبل از هرگونه اقدام، با وکلای مجرب در این زمینه مشورت کنید تا از تضییع حقوق خود جلوگیری نمایید.
گروه حقوقی سلمان احدی با تخصص در حوزه دعاوی ملکی و الزام به فک رهن، به مراجعین خود توصیه می‌کند که پیش از هرگونه اقدام قانونی، با وکیل متخصص مشورت کنند. این امر می‌تواند از پیچیدگی‌های قانونی و صرف هزینه‌های اضافی جلوگیری کند.
برای مشاوره و یا سپردن پرونده خود با شماره تماس 09120466204 تماس بگیرید.
