وکیل سلمان احدی بیان مطالب حقوقی وکیفری و وکالت در دعاویی
مقالات مرتبط
وصول چک از طریق اجرای ثبت
برای این موضوع ابتدا می بایست به دفتر اسناد رسمی (دفترخانه) مراجعه کنید و تقاضای صدور اجراییه را ثبت نمایید . سپس این درخواست، به اداره ثبت (واحد اجرای اسناد رسمی) ارسال می گردد .در این روش اصل چک گرفته میشود و به جای آن رسید داده می شود و صرفا می توانید علیه صادر کننده چک اقدام کنید . بنابراین اگر چک شما ضامن یا ظهرنویس دارد و میخواهید علیه آنها هم اقدام کنید شاید اقدام از طریق اجرای اداره ثبت روش مفیدی برای شما نباشد .ذکر این نکته هم مفید است که در صورتیکه از این روش اقدام کنید ، می توانید همزمان نسبت به سایر مسئولین چک و یا خسارت تاخیر تادیه از طریق روش سوم معرفی شده در این مقاله ، دادخواست طرح کنید .
پس از صدور اجرائیه و ابلاغ به صادر کننده چک ، با درخواست شما، بدهکار را ممنوع الخروج میکنند . همچنین میتوانید با استعلام های سه گانه از بانک مرکزی ، پلیس راهور و سازمان ثبت اسناد و املاک و سایر استعلام ها ، دارایی های بدهکار را شناسایی و توقیف کنید. در صورتیکه بدهکار چک ، اموالی داشته باشد ، توقیف میشود و پس از تعیین قیمت توسط کارشناس ، به مزایده عمومی گذاشته می شود . هر شخصی از جمله بدهکار و طلبکار می تواند در مزایده شرکت کند و با پرداخت بالاترین قیمت ، مال توقیف شده را بخرد.
مراحل وصول چک از طریق اجرای ثبت
مطابق ماده 2 قانون صدور چک ، شرط اولیه و اساسی وصول چک به شیوه ثبتی ، این است که چک باید عهده یکی از بانک های مجاز کشور صادر شده باشد . یعنی تنها چک هایی را می توان به شیوه ثبتی استرداد نمود که وجه چک توسط بانک پرداخت شود ؛ نه موسسات مالی اعتباری و صندوق های قرض الحسنه . در صورت وجود شرط مذکور ، می توان به ادارات ثبتی مراجعه و تقاضای صدور اجراییه برای وصول چک نمود .
*صدور اجراییه برای وصول چک به شیوه ثبتی ، مدارک زیر را لازم دارد :
*اصل و فتوکپی برابر با اصل شده چک برگشتی و گواهی عدم پرداخت آن .
*کارت ملی متقاضی .
*بایستی مطابقت امضای صادرکننده با نمونه آن ، توسط بانک در گواهی عدم پرداخت قید گردد .
*دریافت فرم تقاضای صدور اجراییه چک از اداره ثبت و تکمیل آن .
*مدارک فوق را بایستی به اداره ثبت اسناد محلی که بانک صادر کننده گواهی عدم پرداخت در آن قرار دارد ارائه نمود . به محض آن که برای چک اجراییه صادر شد ، این اجراییه به بدهکار ابلاغ می شود و او را موظف می کند ظرف مدت 10 روز نسبت به پرداخت مبلغ مندرج در چک ، فراهم نمودن ترتیبات پرداخت و یا معرفی اموال اقدام نماید . در صورتی که صادر کننده ظرف مدت 10 روز اقدامات لازم را انجام ندهد ، دارنده چک می تواند تقاضای توقیف اموال صادرکننده چک را به اداره ثبت ارایه نماید .
مزایای وصول چک از طریق اجرای ثبت
مزایای وصول چک از طریق اجرای ثبت را می توان شامل موارد زیر دانست :
*این شیوه با توجه به حجم بالای پرونده ها در مراجع حقوقی و کیفری دادگستری ، با سرعت بالاتری انجام می گیرد ؛ چرا که صدور اجراییه از طریق اداره ثبت ، تنها حدود 48 ساعت زمان نیاز دارد .
*به دلیل اینکه چک در حکم سند رسمی لازم الاجراست ، طلب ناشی از چک نیازی به اثبات ندارد و اداره ثبت هیچگونه رسیدگی انجام نداده و در مدتی کوتاه اقدام به صدور اجراییه می نماید .
*برای وصول چک از طریق اجرای ثبت ، نیازی به پرداخت هزینه دادرسی نیست ؛ بلکه هزینه بعد از وصول چک دریافت می شود ؛ در حالی که در رسیدگی توسط مراجع دادگستری ، ابتدا باید هزینه دادرسی پرداخت شود و سپس رسیدگی شروع می شود .
* استرداد وجه چک از طریق اجرای ثبت ، محدودیت زمانی 6 ماهه پیش بینی شده در روش شکایت کیفری از چک برگشتی را نخواهد داشت .
معایب اقدام از طریق اداره اجرای ثبت
* اخذ لاشه چک :
شروع هرگونه اقدام در اداره اجرای ثبت موکول به سپردن اصل لاشه چک به آن اداره است. علت اخذ لاشه چک، وصول حقوق دولتی است. بنابراین برخلاف اقدام از طریق دادگاه که در همان ابتدا هزینه دادرسی به ماخذ سه و نیم درصد ارزش خواسته وصول می شود در مطالبه از طریق اداره اجرای ثبت، مبلغی از بابت هزینه دادرسی دریافت نمی شود بلکه در پایان عملیات اجرایی مبلغ هزینه دادرسی که معادل یک بیستم مبلغ چک است از متعهد اجرایی وصول می شود..
* عدم امکان جلب متعهد
یکی دیگر از مشکلات وصول وجه چک از طریق اداره اجرا اینست که اگر متعهد و یا صادر کننده چک دارای مال و یا وجوه نقد نباشد نمی توان برای جلب وی اقدام نمود. در واقع برخلاف اقدام از طریق دادگاه که نهایتا با برگ جلب محکوم علیه همراه است در اقدام از طریق اداره اجرا، امکان جلب محکوم علیه وجود ندارد و در واقع اگر که صادر کننده فاقد مال و یا وجه نقد باشد عملا اداره اجرا قادر به انجام کاری موثر نخواهد بود.
* عدم امکان مطالبه خسارت تاخیر تادیه
برخلاف اقدام از طریق دادگاه که خواهان می تواند ضمن وصول اصل مبلغ چک، خسارت تاخیر تادیه را تا زمان پرداخت وصول نماید در اقدام از طریق اداره اجرای ثبت امکان مطالبه خسارت تاخیر تادیه وجود ندارد. و متعهد له باید جهت مطالبه خسارت تاخیر تادیه نسبت به وصول آن از طریق دادگاه و تقدیم دادخواست جداگانه اقدام نماید.
البته مشکلی که اینجا بروز می نماید اینست که متعهد عملا تا پایان عملیات اجرایی نمی تواند اقدامی در جهت وصول خسارت تاخیر تادیه انجام دهد چرا که اصل لاشه چک در اختیار اداره اجراست و باید منتظر پایان عملیات اجرایی گردد و متعاقبا در جهت وصول آن اقدام کند.
* عدم امکان مطالبه حق الوکاله
یکی از مشکلاتی که تا قبل از سال 1400 وجود داشت عدم امکان مطالبه حق الوکاله وکیل از طریق اداره اجرا بود. در حال حاضر این مشکل مرتفع شده و دارنده چک می تواند از طریق اداره اجرا علاوه بر وصول وجه چک، حق الوکاله را نیز مطالبه کند. اما باید توجه داشت که حق الوکاله وکیل به مآخذ قانون و آیین نامه تعرفه حق الوکاله مصوب اسفند ماه 1399 قابل مطالبه خواهد بود.
*وجود اموال به نام بدهکار
از آن رو که وصول چک از طریق اجرای ثبت منوط به معرفی نمودن اموالی از بدهکار به اداره ثبت است ، در صورتی که طلبکار نتواند ظرف مدت یک سال اموالی از بدهکار را به اداره ثبت معرفی نماید ، هزینه اجراییه ( معادل پنج درصد وجه چک ) از خود او دریافت می شود .
* هزینه بیشتر
هزینه صدور اجراییه در این شیوه ، نسبت به هزینه دادرسی دعوای حقوقی و کیفری بیشتر است ؛ چرا که باید پنج درصد کل مبلغ چک را به عنوان هزینه صدور اجراییه پرداخت شود .
*امکان فرارمالی بدهکار
توقیف اموال در شیوه ثبتی ، پس از ابلاغ اجراییه به بدهکار آغاز می شود لذا ممکن است در این فاصله بدهکار اموال خود را به دیگران منتقل نماید . اما با استفاده از شیوه حقوقی استرداد وجه چک ، صدور قرار تأمین خواسته برای جلوگیری از نقل و انتقال اموال توسط بدهکار، بدون اطلاع شخص بدهکار انجام می شود .
* فقط علیه صادر کننده می توان اقدام کرد
همچنین ، صدور اجراییه برای وصول چک از طریق اجرای ثبت را فقط می توان علیه صادر کننده چک تقاضا نمود و علیه سایر امضا کنندگان ( پشت نویس و ضامن ) باید از طریق دادگستری اقدام کرد .
سوال :سوال مهمی که از گروه تحقیقاتی وکیل سلمان احدی پرسیده شده این است که با تمام مطالب فوق بالاخره بهترین روش دریافت چک کدام است؟
با توجه به مواردی که به در این مقاله توضیح داده شد، بهترین روش اقدام قانونی روی چک در چند فرض توضیح می دهیم ؛
فرض اول :اگر چک شما صیادی است و ضامن و ظهر نویس ندارد و از تاریخ آن مدت زیادی نگذشته است :
در این فرض پیشنهاد ما اقدام از طریق روش چهارم ؛یعنی دادخواست صدور اجراییه از طریق دادگاه می باشد.
فرض دوم : اگر چک شما صیادی است و ضامن و ظهرنویس دارد و یا از تاریخ آن مدت زیادی گذشته است :
پیشنهاد ما اقدام قانونی برای اصل مبلغ چک برای مطالبه اصل مبلغ و خسارت تاخیر تادیه چک از ضامن و ظهرنویس و مطالبه خسارت تاخیر تادیه از صادرکننده همگی در یک دادخواست.
فرض سوم :اگر چک صیادی نیست و صادرکننده چک دارای اموال است :
در چنین فرضی پیشنهاد ما اقدام قانونی روی چک از طریق رو درخواست اجرای چک از اداره اجرای اسناد رسمی سازمان ثبت و املاک کشور است و همانطور که گفته شد ، درصورتیکه چک ضامن و ظهرنویس دارد و یا از زمان صدور آن مدتی گذشته است ، همزمان پیشنهاد ارائه دادخواست در خصوص خسارت تاخیر تادیه از همه مسئولین چک و همچنین مطالبه اصل مبلغ از ضامن و ظهر نویس چک در یک دادخواست.
فرض چهارم : در صورتیکه بدهکار چک اموالی نداشته باشد و چک به روز (در همان روز برای پرداخت در همان روز)صادر شده و در متن آن عبارتی که نشان دهنده مشروط بودن یا تضمینی بودن چک باشد قید نشده باشد .
توصیه ما طرح شکایت کیفری به جرم صدور چک بلامحل است. در صورتیکه بدهکار چک اموالی داشته باشد ، اقدام کیفری توصیه نمی شود چون اثبات دارا بودن شرایط چک کیفری راحت نیست و بر فرض اثبات در سه مرحله دادسرا ، دادگاه بدوی و دادگاه تجدید نظر و محکومیت صادر کننده به حبس ، با پرداخت مبلغ چک و یک مجازات نقدی دیگر به دولت پرونده بسته می شود . هرچند موارد زیادی هم مشاهده شده که شخص به زندان می رود و مبلغ چک را پرداخت نمیکند و در آن زمانی اموالی از او برای توقیف باقی نمانده است. در نهایت اگر مسیر سوم (اقدام کیفری را پیش گرفتید ) یا با تامین خواسته کیفری (نه تامین خواسته حقوقی که در فرضهای قبلی بیان شد) و یا از طریق همزمان اقدام از طریق روش سوم و تامین خواسته حقوقی پیگیری های لازم را انجام دهید.
فرض پنجم : در صورتیکه چک صیادی نیست (شناسه یکتا ندارد) و بدهکار اموالی برای توقیف ندارد و چک جز مواردی که کیفری محسوب می شود نیست ، پیشنهاد ما اقدام قانونی از طریق دادخواست مطالبه وجه چک است چرا که نهایتا می تواند به دستور جلب و بازداشت بدهکار چک منتهی گردد.
