وکیل سلمان احدی بیان مطالب حقوقی وکیفری و وکالت در دعاویی
مقالات مرتبط
وکیل کلاه برداری اینترنتی/جرم کلاهبرداری ساده وجرم کلاهبرداری اینترنتی
جرم کلاهبرداری ساده وجرم کلاهبرداری اینترنتی
جرم کلاهبرداری یکی از جرائم کیفری است که قانون‌گذار، مجازات سنگینی برای مرتکب این جرم در نظر گرفته است. در جرم کلاهبرداری، فردی با سوءنیت و فریب مال فرد دیگری را تصاحب می‌نماید. اثبات جرم کلاهبرداری با توجه به ماهیت و ارکان آن جزو پیچیده‌ترین دعاوی کیفری است. بنابراین بهترین وکیل ممکن برای این گونه‌ها پرونده‌ها وکیل کیفری مجرب و استفاده از مشاوره حقوقی با وی هست. در این مقاله ما گروه تحقیقاتی وکیل سلمان احدی ابتدا جرم کلاهبرداری سنتی را در موردش صحبت می‌کنیم و در انتها جرم کلاهبرداری اینترنتی راتوضیح خواهیم داد.
شرایط جرم کلاهبرداری
کلاهبرداری در معنای حقوقی، بردن مال دیگری با فریب و حیله و مانور متقلبانه و با رضایت مالباخته است. درواقع، فرد کلاهبردار با استفاده از صحنه‌سازی پیچیده و گاها ارتکاب جرم‌های دیگری نظیر جعل، سعی در به دست آوردن مال فرد مالباخته دارد، به‌گونه‌ای که بدون توسل به‌زور بتواند مال را به چنگ آورد. بنابراین در جرم کلاهبرداری وجود دو اصل زیر از شروط است:
رسیدن ضرر به فرد مالباخته
منتفع شدن فرد کلاهبردار و یا شرکای وی
ارکان و عناصر جرم کلاهبرداری ساده
عنصر قانونی جرم کلاهبرداری ساده:
مطابق با ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری، هر کس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکت‌ها یا تجارتخانه‌ها یا کارخانه‌ها یا مؤسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد یا به امور غیرواقع امیدوار کند یا از حوادث و پیش‌آمدهای غیرواقع بترساند یا اسم یا عنوان مجعول اختیار کند و به یکی از وسایل مذکور و یا وسایل تقلبی دیگر وجوه و یا اموال یا اسناد یا حواله‌ها یا قبوض یا مفاصاحساب و امثال آن‌ها را تحصیل‌کرده و از این راه مال دیگری را ببرد کلاهبردار محسوب و علاوه بر رد اصل مال به صاحبش، به حبس از ۱ تا ۷ سال و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم می‌شود.
همچنین بر اساس همین ماده درصورتی‌که شخص مرتکب برخلاف واقع عنوان یا سمت مأموریت از طرف سازمان‌ها و مؤسسات دولتی یا وابسته به دولت یا شرکت‌های دولتی یا شوراها یا شهرداری‌ها یا نهادهای انقلابی و به‌طورکلی قوای سه‌گانه و همچنین نیروهای مسلح، نمادها و مؤسسات مأمور به خدمت عمومی اتخاذ کرده یا اینکه جرم با استفاده از تبلیغ عامه از طریق وسایل ارتباط‌جمعی از قبیل رادیو، تلویزیون، روزنامه و مجله یا نطق در مجامع و یا انتشار آگهی چاپی یا خطی صورت گرفته باشد یا مرتکب از کارکنان دولت یا مؤسسات و سازمان‌های دولتی یا وابسته به دولت یا شهرداری‌ها یا نهادهای انقلابی به خدمت عمومی باشد.
علاوه بر رد اصل مال به صاحبش به حبس از ۲ تا ۱۰ سال و انفصال ابد از خدمت دولتی و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم می‌شود.
عنصر مادی جرم کلاهبرداری ساده
در جرم کلاهبرداری باید مانور متقلبانه باید به‌گونه‌ای باشد که در ظاهر فعل مثبت و حسن نیت فرد کلاهبردار را نشان دهد. برای این منظور باید روش‌ها و وسایلی کلاهبردار از آن‌ها استفاده می‌کند، تقلبی باشد و فرد مالباخته از تقلبی بودن آن‌ها اطلاع نداشته باشد.
همچنین مال برده شده باید متعلق به غیر باشد. نمونه‌های اغفال مالباختگان به‌قصد کلاهبرداری عبارت‌اند از:
ادعای نفوذ در ادارات دولتی و یا در نزد مقامات
انتخاب اسامی مستعار مجعول
امیدوار کردن مردم به امور واهی و غیرواقعی
عنصر روانی جرم کلاهبرداری ساده
سوءنیت همان عنصر روانی جرم کلاهبرداری است که شامل دو نوع سوءنیت عام و سوءنیت خاص است. سوءنیت عام استفاده از وسایل تقلبی و نیرنگ و یا مانور متقلبانه و سوءنیت خاص، همان بردن مال دیگری است.
نحوه شکایت در جرم کلاهبرداری
مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی اولین مرحله در ثبت شکایت کلاهبرداری است. مهم‌ترین نکاتی که باید در ثبت شکایت لحاظ نمود، نحوه عملیات متقلبانه و میزان مال برده شده از فرد شاکی است.
پس از ثبت شکوائیه بر اساس محل وقوع جرم، پرونده به دادسرای مربوطه ارجاع و در شعبه بازپرسی تعیین‌شده، مراحل تحقیقات مقدماتی آغاز می‌شود. چنانچه ادله شاکی برای متهم نمودن فرد مقابل کافی باشد، قاضی با قید وثیقه، قرار مجرمیت صادر می‌کند. با ارجاع پرونده به دادگاه، قاضی با شنیدن دفاعیات متهم و نیز ادله شاکی و نیز نظر بازپرس پرونده، اقدام به صدور رأی می‌نماید.
ازجمله جرائمی که در حکم کلاهبرداری هستند و مجازات جرم کلاهبرداری را در پی‌دارند؛ عبارت‌اند از:
۱-تبانی اشخاص برای بردن مال غیر، تبانی با یکی از اصحاب دعوا برای بردن مال یا تضییع حق طرف مقابل یا ثالث.
۲-معرفی مال غیر به عرض مال خود و انجام عملیات اجرایی نسبت به آن.
۳-تقاضای ثبت ملک توسط امین.
۴-تقاضای ثبت ملک توسط وارث با علم به انتقال ملک توسط مورث یا سلب مالکیت او.
۵-اظهارات خلاف واقع مؤسسین و مدیران شرکت‌های با مسئولیت محدود، تضامنی و نسبی در مورد پرداخت تمام سهم الشرکه غیر نقدی در اوراق و اسناد لازم برای ثبت شرکت.
۶-تقویم متقلبانه سهم الشرکه غیر نقدی به مبلغ بیش از قیمت واقعی.
۷-تقسیم منافع موهوم با نبودن صورت دارایی یا به استناد صورت دارایی بین شرکا به‌وسیله مدیران.
۸-به مصرف رساندن ارز دولتی به مصرفی غیر از خرید کالا.
۹-فروختن ارز دولتی در بازار سیاه یا آزاد.
۱۰-جعل عنوان نمایندگی بیمه.
۱۱-انتقال گیرنده مال غیر، مشروط بر اینکه بر ملک غیر بودن در هنگام معامله آگاه باشد در حکم کلاهبردار است.
۱۲-خیانت یا تبانی متصرف برای ثبت ملک به نام دیگری و یا متصرف قلمداد کردن خود.
۱۳-خودداری از استرداد حق طرف مقابل.
۱۴-کسی که طلب خود را به غیرمدیون انتقال دهد و بعد از انتقال آن را از مدیون سابق خود دریافت کرده یا انتقال دهد.
۱۵-و….
مجازات قانونی جرم کلاهبرداری
مجازات قانونی کلاهبردار در جرم کلاهبرداری بسته به مورد یکی از موارد ذیل است:
مجازات کلاهبردار در جرم کلاهبرداری ساده، «حبس از ۱ تا ۷ سال و جزای نقدی معادل مال برده شده و رد اصل مال به صاحب آن» است.
مجازات کلاهبردار در جرم کلاهبرداری مشدد، «حبس از ۲ تا ۱۰ سال و جزای نقدی معادل مال برده شده و رد اصل مال به صاحب آن و انفصال از خدمات دولتی به نحو دائم» است. (درصورتی‌که کلاهبردار کارمند دولت باشد).
البته طبق قانون کاهش مجازاتهای تعزیری مقدارمجازاتهای فوق کمتر شده که قابل توجه خوانندگان محترم باشد.
نکات حقوقی جرم کلاهبرداری
صرف گفتن یک یا چند دروغ ساده مصداق کلاهبرداری نیست و باید حیله و مانور متقلبانه و نیز صحنه‌سازی فرد کلاهبردار مشخص گردد.
چنانچه فرد کلاهبردار، کارمند دولت یا مؤسسات عمومی و شهرداری باشد و یا خود را به‌عنوان کارمند یکی از این نهاد معرفی نماید، مجازات وی تشدید می‌گردد. برای آگاهی از مجازات جرم کلاهبرداری با مشاوره حقوقی تلفنی گروه تحقیقاتی وکیل سلمان احدی تماس بگیرید.
کلاهبرداری اینترنتی
در کلاهبرداری اینترنتی کلاهبردار باید از طریق واردکردن، تغییر یا محو کردن داده‌ها یا مختل کردن سامانه و … مال یا وجهی را تصاحب کند. حتی ممکن است این کار بدون آگاهی بزه دیده (مالباخته) انجام گیرد.
تفاوت کلاهبرداری سنتی با کلاهبرداری رایانه‌ای در محیط ارتکاب این جرائم و همچنین تفاوت در وسایل ارتکاب جرم است. به عبارتی در کلاهبرداری سنتی این فرد است که با توسل به وسایل متقلبانه فریب می‌خورد و مال او از دست می‌رود اما در کلاهبرداری اینترنتی فرد در کار نیست بلکه استفاده متقلبانه از رایانه است.
عناصر کلاهبرداری اینترنتی
عنصر مادی کلاهبرداری اینترنتی
عبارت است از واردکردن داده‌ها، تغییر داده‌ها، محو داده‌ها، ایجاد داده‌ها، متوقف کردن داده‌ها و مختل کردن سامانه البته این مصادیق تمثیلی‌اند و ممکن است مصادیق دیگری نیز در عمل مشمول این قاعده باشند.
عنصر روانی جرم کلاهبرداری
در مورد عنصر معنوی این جرم می‌توان به‌عمد در رفتار فیزیکی علم به غیرمجاز بودن اقدام و قصد تحصیل نتیجه اشاره کرد، به این معنی که فرد با آگاهی از آنکه مالی را بدون آنکه حقی در آن داشته باشد از دیگری می‌رباید.
مرجع و نحوه ثبت شکایت از کلاهبرداری اینترنتی
اولین کاری که در مواجهه با کلاهبرداری رایانه باید انجام داد مراجعه به دادسرای جرائم رایانه‌ای است. این دادسرا وظیفه رسیدگی به جرائمی که در فضای مجازی و رایانه صورت گرفته را دارد. بعدازآنکه پرونده تشکیل شد و رسیدگی به جریان افتاد دادسرا برای بررسی بیشتر موضوع، آن را به پلیس فتا ارجاع می دهد.
پلیس فتا وظیفه تأمین امنیت و مقابله با جرائمی مثل کلاهبرداری های اینترنتی، جعل داده‌ها و عناوین، سرقت اطلاعات، تجاوز به حریم خصوصی اشخاص و گروه‌ها، هک و نفوذ به سامانه‌های رایانه‌ای و اینترنتی، هرزه‌نگاری و جرائم اخلاقی و برخی از جرائم سازمان‌یافته اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی رادار است.
البته راهکار ساده‌تری هم برای ارائه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی وجود دارد. درصورتی‌که جرمی علیه شما در فضای مجازی اتفاق افتاد می‌توانید به سایت اینترنتی پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات (فتا) مراجعه و روی آیکون ارتباطات مردمی کلیک کنید. در این بخش مشخصات، نشانی و شماره شما ثبت می‌گردد و پلیس فتا در اولین فرصت با شما تماس گرفته و موضوع را پیگیری می‌کند. همچنین می‌توانید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید و از این طریق شکایت خود را تنظیم کنید.
چنانچه فروشگاه اینترنتی اقدام به دریافت وجه از خریداران و عدم تحویل کالا یا تحویل کالای معیوب نموده، ولی شرایط وقوع جرم کلاهبرداری فراهم نباشد، امکان پیگیری شکایت از طریق سامانه نماد اعتماد الکترونیکی enamad.ir نیز وجود خواهد داشت.
مجازات و دادگاه صالح برای رسیدگی به جرم کلاهبرداری اینترنتی
مطابق با ماده ۶۷ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲ مجازات جرم کلاهبرداری رایانه‌ای یک تا سه سال حبس و رد مال به صاحب آن و پرداخت جزا نقدی معادل مال مأخوذه می‌باشد. بنابراین مجازات این جرم شامل حبس، رد مال و پرداخت جزای نقدی می‌باشد.
و در مورد دادگاه صالح برای رسیدگی به جرم کلاهبرداری اینترنتی هم باید گفت که با لحاظ رأی وحدت رویه شماره ۷۲۹ مورخ ۱/۱۲/۱۳۹۱ هرگاه تهیه مقدمات و نتیجه حاصل از آن، در حوزه‌های قضایی مختلف صورت گرفته باشد دادگاهی که بانک افتتاح کننده حساب زیان‌دیده از بزه که پول به‌طور متقلبانه از آن برداشت‌شده در حوزه آن قرار دارد صالح به رسیدگی است.
مصادیق جرم کلاهبرداری رایانه ای
قانون گذار در مواد 13 قانون جرائم رایانه ای مصوب 1388 و ماده 67 قانون تجارت الکترونیک مصوب 1382 به مبحث کلاهبرداری اینترنتی پرداخته است . در این ماده های قانونی مصادیق کلاهبرداری رایانه ای نام برده شده که مصادیق آن به شرح زیر هستند :
مصوب 1388 برابر با ماده 741 قانون تعزیرات : “هر کس به طور غیر مجاز از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل محو ، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند علاوه بر رد مال به صاحب آن به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد .”
ماده 67 قانون تجارت الکترونیک مصوب 1382 : ” هر کس در بستر مبادلات الکترونیکی با سوء استفاده و یا استفاده غیر مجاز از داده پیام ها ، برنامه ها و سیستم های رایانه ای و وسایل ارتباط از راه دور و ارتکاب افعالی نظیر ورود ، محو ، توقف داده پیام ، مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه ای و غیره دیگران را بفریبد و یا سبب گمراهی سیستم های پردازش خودکار و نظایر آن شود و از این طریق برای خود یا دیگری وجوه اموال یا امتیازات مالی تحصیل کند و اموال دیگران را ببرد مجرم محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبان اموال به حبس از یک تا سه سال و پرداخت جزای نقدی معادل ماخوذه محکوم می شود .”
همانطور که ملاحظه می کنید قانون گذار رفتارهایی که به وسیله آن ها جرم کلاهبرداری اینترنتی محقق می شود را مثال زده است که به تفکیک از قرار زیر هستند :
1-ورود : منظور از ورود ، وارد کردن اطلاعات در رایانه برای پردازش است . به طور مثال وارد کردن اطلاعات به سیستم رایانه ای بانک و موسسات مالی و اعتباری و واریز یا انتقال وجه به حساب خود و دیگری .
2-محو : منظور از محو ، از بین بردن و حذف کردن داده ها و اطلاعات است . به طور مثال کسی با دسترسی به اطلاعات بانکی اسناد بدهکاری خود را در بانک از بین ببرد .
3-ایجاد : منظور از ایجاد ، به وجود آوردن اطلاعاتی است که وجود نداشته اند . به طور مثال کسی اطلاعات خود را به طور غیر مجاز وارد سامانه طرح ترافیک می کند .
4-متوقف کردن : منظور از متوقف کردن ، ایجاد وقفه و قطع جریان دسترسی به اطلاعات است . به طور مثال کسی در زمان انتقال وجه با قطع جریان دسترسی و ایجاد وقفه در زمانی که پول در حال واریز به حساب دیگری است پول را وارد حساب خود کند .
5-مختل کردن سامانه : منظور از مختل کردن سامانه ایجاد اختلال غیر مجاز در کار سیستم رایانه ای و کسب منفعت برای خود در فاصله زمانی که اختلال صورت گرفته است .
مواردی که بالا به آن ها اشاره شد همه از مصادیق ارتکاب کلاهبرداری اینترنتی هستند . در صورتی که رفتار مجرمانه ای با هر کدام از مصادیق مذکور مطابقت داشته باشد جرم کلاهبرداری رایانه ای واقع شده است .
نحوه خرید امن از پیج های اینستاگرام
از آنجایی که پیج های اینستاگرام به ثبت نمی رسند و نظارت دقیقی بر آن ها وجود ندارد ، بهتر است که از پیج هایی با پشتوانه سایت خرید کنید . همچنین برای پرداخت وجه بهترین اقدام ، استفاده از درگاه های پرداخت امن می باشد . در صورتی که محصول به شما تحویل داده نشود و یا کلاهبرداری از طریق اینستاگرام انجام گیرد ، لازم است برای شکایت به دادسرای جرائم رایانه ای مراجعه کنید .
حتما شما هم تجربه خرید های اینترنتی از پیج های اینستاگرام و یا فضای مجازی را داشته اید . در این صفحات عکس هایی از محصول با توضیحاتی در خصوص قیمت و یا کیفیت محصولات درج می شود . اولین نکته ای که توجه به آن قبل از اقدام برای خرید ضروری است ، آن است که از فروشنده بخواهید از خود محصولی که در اختیار دارد تصویری برای شما ارسال کند .
با این اقدام می توانید مطمئن شوید که تصویر به اشتراک گذاشته شده از عکس های ژورنالی محصول نبوده و کیفیت تصویر با کیفیت محصول برابر است . همچنین قبل از سفارش محصول ، نظرات و کامنت های مخاطبان و تجربه آن ها از خریدشان را بررسی کنید .
بهترین راهی که پیش روی شما برای خرید امن از اینستاگرام قرار دارد آن است که ، از پیج هایی که پشتوانه سایت دارند ، خرید کنید . از آنجا که سایت های اینترنتی نظارت دقیق تری دارند و در اغلب موارد به ثبت می رسند ، بسیار امن تر از پیج های اینستاگرامی هستند .
به همین جهت در صورتی که پیجی پشتوانه سایت داشته باشد ، می توانید تا حدودی اطمینان حاصل کنید که قابل اعتماد برای خرید و پرداخت است و در صورت خرید ناموفق اینترنتی امکان پیگیری پول برگشت داده نشده به حساب در خرید اینترنتی وجود دارد . همچنین توصیه می شود که خرید و پرداخت از طریق درگاه خود سایت انجام گیرد . در اغلب موارد ، فروشنده از شما می خواهد که نصف قیمت و یا تمام مبلغ را پرداخت کنید تا محصول را برای شما ارسال کند .
قبل از پرداخت هرگونه وجهی بهتر است با فروشنده بر سر عودت و یا تعویض محصول ، در صورتی که دارای مشکلی باشد به توافق برسید . برای پرداخت نیز با توافق فروشنده از درگاه های پرداخت امن استفاده کنید .
درگاه های پرداخت امن ، این امکان را برای شما و فروشنده فراهم می آورد که مبلغ را قبل از ارسال محصول واریز کنید و در صورتی که محصول ارسال شود و تایید ارسال از جانب شما انجام گیرد ، مبلغ به حساب فروشنده واریز گردد . در این صورت ، هم شما از تحویل محصول اطمینان حاصل می کنید و هم فروشنده از دریافت مبلغ کالای فروخته شده ، مطمئن می شود .
یکی دیگر از راهکارهای ایمنی که پیش روی خریداران قرار دارد ، پرداخت درب منزل می باشد . بدین صورت که خرید انجام گرفته ، محصول به دست خریدار رسیده و بعد از آنکه از سلامت محصول اطمینان حاصل کردید ، مبلغ خرید را به پست یا پیک پرداخت می کنید .
شکایت از پیج های اینستاگرام
در صورتی که شما با روش های خرید امن از اینستاگرام آشنا نبوده و یا آن که با وجود رعایت نکات بالا محصول مورد نظر شما تحویل داده نشد ، لازم است که به لحاظ قانونی اقدام کنید . برای این امر دو راه حل در پیشروی شما برای شکایت از خرید اینترنتی اینستاگرام قرار دارد .
با توجه به اینکه در خرید اینترنتی فاکتور و رسید خرید صادر نشده و در دسترس خریدار قرار ندارد ، امکان پیگیری از طریق سازمان تعزیرات یا سامانه 124 وجود ندارد . بنابراین پیشنهاد می شود با در دست داشتن شماره حسابی که پول به آن واریز شده و پرینتی که از مکالمات بین فروشنده و خریدار وجود دارد ، به دادسرای جرائم رایانه ای مراجعه شود .
احتمالا بعد از آن پرونده برای انجام تحقیقات مقدماتی به پلیس فتا ارجاع داده می شود و مشخصات دارنده حساب از طریق این مرجع ، قابل پیگیری است . البته امکان دارد ، کسی که وجه به حساب او واریز شده از این ماجرا بی خبر بوده و هیچ دخالتی در این امر نداشته باشد ، که در این حالت یافتن مجرم کار بسیار دشواری است . بنابراین بهتر آن است ، که در هنگام خرید دقت کافی را به خرج دهید و حتی الامکان از پیج های اینستاگرامی نامعتبر خرید نکنید .
چند نمونه کلاهبرداری جدید:
1-کلاهبرداری به روش سایتهای قمار و شرط بندی اینترنتی
2-کلاهبرداری با طرح صیانت ازفضای مجازی
3-کلاهبرداری از طریق پیش فروش اینترنتی خودرو
4-ارسال پیامک به عنوان سامانه ثنا وبرداشت پول از حساب افراد
5-و…
حرف آخر
درنهایت باید گفت، متأسفانه فرهنگ غلط عدم استفاده از وکیل و یا مشاوره حقوقی قبل از انجام امور وابسته به علم حقوق مانند انعقاد قراردادهای مختلف موجب شده تا حجم بسیاری از پرونده‌های حقوقی کیفری خاصه جعل و کلاهبرداری در دادگاه‌ها و دادسراها تشکیل شود. باید به این باور رسید، مهم‌ترین نقش یک وکیل و پذیرش وکالت، در پیش‌گیری از بروز مشکل و جرم است و نه دادگاه. برای انجام مشاوره حقوقی تخصصی درزمینه کلاهبرداری و سپردن پرونده به وکیل کلاهبرداری متخصص با شماره09120466204 تماس حاصل فرمایید.
