تمکین

تمکین در حقوق ایران به معنای انجام وظایف و تکالیفی است که زوجین پس از عقد نکاح نسبت به یکدیگر دارند. این مفهوم به دو بخش تمکین عام و تمکین خاص تقسیم می‌شود. تمکین عام به معنای حسن معاشرت، اطاعت در امور خانوادگی و سکونت در منزلی است که شوهر تعیین می‌کند، مگر اینکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد. تمکین خاص به برقراری روابط زناشویی متعارف بین زوجین اشاره دارد.

مبانی حقوقی تمکین

بر اساس ماده ۱۱۰۲ قانون مدنی ایران، به محض وقوع عقد نکاح، روابط زوجیت بین طرفین برقرار شده و حقوق و تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر برقرار می‌شود. ماده ۱۱۰۵ نیز ریاست خانواده را از خصائص شوهر دانسته و ماده ۱۱۱۴ مقرر می‌دارد که زن باید در منزلی که شوهر تعیین می‌کند سکنی نماید، مگر اینکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.

حق حبس زوجه

طبق ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی، زن می‌تواند تا زمانی که مهریه به او تسلیم نشده است، از ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند، مشروط بر اینکه مهریه او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود. این حق به عنوان “حق حبس” شناخته می‌شود و به زوجه اجازه می‌دهد تا دریافت کامل مهریه، از تمکین خودداری کند.

عدم تمکین چیست؟

عدم تمکین به معنای سرپیچی یکی از زوجین از انجام وظایف و تکالیف قانونی و شرعی است که در رابطه زوجیت بر عهده او قرار گرفته است. این مفهوم معمولاً در مورد زوجه به کار می‌رود، اما شامل شوهر نیز می‌شود.

آثار عدم تمکین

عدم تمکین زوجه می‌تواند منجر به نشوز (نافرمانی) شود که در این صورت، طبق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی، زن مستحق نفقه نخواهد بود. همچنین، عدم تمکین می‌تواند به شوهر حق درخواست طلاق بدهد. از سوی دیگر، اگر شوهر از انجام وظایف زوجیت خودداری کند، زن می‌تواند با اثبات عسر و حرج، درخواست طلاق نماید.

جدیدترین قوانین مرتبط با تمکین

قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ به موضوع تمکین و نشوز پرداخته است. در این قانون، به حقوق و تکالیف زوجین و نیز به مسائلی مانند نفقه، مهریه و حق حضانت فرزندان توجه شده است. همچنین، در این قانون به موضوع الزام به تمکین و آثار حقوقی عدم تمکین اشاره شده است.

عدم تمکین مرد چیست؟

در حالی که تمکین بیشتر برای زوجه تعریف شده است، مرد نیز وظایفی در برابر همسر خود دارد. اگر شوهر از انجام این وظایف خودداری کند، اصطلاحاً به آن “عدم تمکین مرد” گفته می‌شود. برخی از مصادیق عدم تمکین مرد عبارتند از:

1. عدم پرداخت نفقه: مرد موظف به تأمین مخارج زندگی زوجه است. در صورت خودداری، زوجه می‌تواند درخواست نفقه دهد.

2. عدم برقراری رابطه زناشویی: اگر مرد بدون دلیل موجه از انجام وظایف زناشویی خودداری کند، زوجه می‌تواند به استناد عسر و حرج، درخواست طلاق دهد.

3. رها کردن زندگی مشترک: اگر مرد خانه مشترک را ترک کند یا از ایفای نقش خود به عنوان سرپرست خانواده خودداری کند، زوجه می‌تواند درخواست حقوق قانونی خود را ارائه دهد.

—

شرایط عدم تمکین

شرایطی وجود دارد که عدم تمکین، چه از سوی زن و چه مرد، قانونی تلقی می‌شود. در چنین مواردی، فرد از مجازات یا پیامدهای قانونی معاف خواهد بود. شرایط قانونی عدم تمکین زوجه عبارتند از:

1. خشونت یا سوءرفتار: اگر شوهر خشونت جسمی یا روانی داشته باشد.

2. عدم تأمین امنیت: اگر سکونت در منزل شوهر برای زن ناامن باشد.

3. ابتلای شوهر به بیماری‌های خطرناک یا مسری: که سلامتی زن را تهدید می‌کند.

4. حق حبس: زن می‌تواند تا زمان دریافت مهریه، از تمکین خودداری کند.

شرایط قانونی عدم تمکین مرد شامل موارد زیر است:

1. نشوز زن: اگر زن به وظایف زناشویی خود عمل نکند، مرد می‌تواند در شرایطی از ایفای نقش‌های دیگر خودداری کند.

2. مشکلات قانونی: در برخی موارد خاص مانند طلاق توافقی، مرد ممکن است از انجام تکالیف معمول اجتناب کند.

گواهی عدم تمکین

گواهی عدم تمکین مدرکی است که از سوی دادگاه خانواده صادر می‌شود و تأیید می‌کند که زوجه یا زوج به وظایف قانونی خود عمل نکرده‌اند. روند دریافت گواهی عدم تمکین به شرح زیر است:

1. ثبت دادخواست: زوج یا زوجه می‌توانند دادخواست تمکین را به دادگاه خانواده ارائه دهند.

2. بررسی دادگاه: دادگاه با بررسی شواهد و مدارک موجود، و در صورت نیاز احضار طرفین، به موضوع رسیدگی می‌کند.

3. صدور گواهی: اگر دادگاه عدم تمکین را تأیید کند، گواهی عدم تمکین صادر خواهد شد.

———–

همچنین میتوانید بخوانید نمونه رای دادگاه تجدید نظر را:

عنوان: شرط صدور حکم تمکین

تمکین فرع و موکول به انفاق نیست بلکه انفاق موکول به تمکین زوجه است.ادامه مطلب….

نتیجه‌گیری

تمکین به عنوان یکی از مفاهیم مهم در حقوق خانواده ایران، نقش بسزایی در تعیین حقوق و تکالیف زوجین دارد. آشنایی با قوانین مرتبط با تمکین و مشاوره با وکلای متخصص می‌تواند در حل و فصل اختلافات خانوادگی مؤثر باشد.

گروه حقوقی سلمان احدی

سلمان احدی، وکیل پایه یک دادگستری در تهران، با شماره پروانه ۵۲۶۰۹، در زمینه‌های مختلف حقوقی از جمله حقوق خانواده، حقوق کیفری و حقوق ملکی فعالیت می‌کند.

دفتر ایشان در شهرک غرب، چهارراه درختی، خیابان کوثر، پلاک ۷، طبقه ۶، واحد ۲۳ واقع شده و شماره تماس ایشان 09120466204 می‌باشد.