مطالبه اجرت المثل ايام زوجیت
مطالبه اجرت المثل ایام زندگی مشترک
اجرتالمثل زوجه در زندگی مشترک چیست؟ به زبان ساده اینکه زوجین در قبال یکدیگر وظایف قانونی دارند.
زن مکلف است که از شوهر تمکین عام و خاص کند. اما یکسری کارها وظیفه شرعی و قانونی زوجه نیست. اگرچه در عرف جامعه ایرانی زنان مشغول به رسیدگی به فرزندان و امور منزل می‌شوند.
در این راستا زوجه می‌تواند از زوج (شوهر) مطالبه دستمزد این دست امور را که قانونا بر عهده او نیست مطالبه کند.
اگر توافقی بین آنها در خصوص مبلغ آن نباشد، زن می‌تواند با دادن دادخواست مطالبه اجرتالمثل ایام زوجیت به طرفیت شوهر تقاضای مطالبه اجرتالمثل با جلب نظر کارشناسی میکند. آشپزی، نگهداری از فرزندان، شستن ظروف و لباس‌ها و… ازجمله کارهایی است که زن امکان دارد درخواست اجرتالمثل آنها بدهد.
مستندات قانونی گرفتن اجرتالمثل ایام زوجیت
تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی: چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً به عهده وی نبوده و عرفا برای آن کار اجرتالمثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرتالمثل کارهای انجام‌گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌نماید. (الحاقی به‌موجب قانون الحاق یک تبصره به ماده (۳۳۶) قانون مدنی مصوب ۱۳۸۵
ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده: دادگاه ضمن رأی خود با توجه به شروط ضمن عقد و مندرجات سند ازدواج، تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه زوجه، اطفال و حمل را معین و همچنین اجرتالمثل ایام زوجیت طرفین مطابق تبصره ماده (۳۳۶) قانون مدنی تعیین و در مورد چگونگی حضانت و نگهداری اطفال و نحوه پرداخت هزینه‌های حضانت و نگهداری تصمیم مقتضی اتخاذ میکند. همچنین دادگاه باید با توجه به وابستگی عاطفی و مصلحت طفل، ترتیب، زمان و مکان ملاقات وی با پدر و مادر و سایر بستگان را تعیین کند. ثبت طلاق موکول به تأدیه حقوق مالی زوجه است.
طلاق در صورت رضایت زوجه یا صدور حکم قطعی دایر بر اعسار زوج یا تقسیط محکوم‌به نیز ثبت می‌شود. درهرحال، هرگاه زن بدون دریافت حقوق مذکور به ثبت طلاق رضایت دهد می‌تواند پس از ثبت طلاق برای دریافت این حقوق از طریق اجرای احکام دادگستری مطابق مقررات مربوط اقدام کند.
شرایط دریافت اجرتالمثل ایام زوجیت توسط زن
در قسمت قبل به مفهوم اجرتالمثل زوجه بر اساس قانون پرداخته شد ؛ بااین‌وجود دریافت اجرتالمثل از سوی زن که معمولاً حین دعوای طلاق مطرح می‌شود ، منوط به وجود شرایطی است که در صورت حصول شرایط مذکور ، دادگاه اقدام به تعیین مبلغ و میزانی از اجرتالمثل برای زن خواهد کرد . ازجمله مهم‌ترین شرایط مطالبه اجرتالمثل برای زن در سال1402 می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
– طلاق به درخواست زن نبوده باشد ؛ بلکه مرد درخواست طلاق کرده باشد ؛
– مرد به دلیل عدم تمکین و تخلف زن از وظایف زناشویی تقاضای طلاق نداده باشد ؛
– کارهای انجامشده از قبیل نظافت و آشپزی با دستور مرد انجامشده باشد و زن قصد تبرع ( انجام دادن رایگان این امور ) را نداشته باشد . بلکه با این قصد که درازای انجام آنها مزد و اجرت دریافت دارد ، آن امور را انجام داده باشد
زمانی که شرایط مذکور وجود داشت ، دادگاه مبلغی از اجرتالمثل را برای زن در سال 1402 تعیین خواهد کرد که در ادامه به توضیح آن خواهیم پرداخت .
بدیهی است که باید دعوی مطالبه اجرتالمثل از سوی زوجه اقامه شود. زوجه می‌تواند شخصاً دادخواست بدهد و می‌تواند به وکیل دادگستری برای مثال ما (سلمان احدی )وکالت بدهد. با در دست داشتن شناسنامه و عقدنامه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می‌شود.
نظريه مشورتي 7/99/1891 مورخ 10/12/1399 اداره كل حقوقي قوه قضاييه در مورد اجرت المثل ایام زوجیت
سوال :در مطالبه اجرتالمثل ايام زندگي مشترك توسط زوجه بار اثبات تبرعي بودن يا نبودن عمل انجامشده بر عهده کدام‌یک از زوجين است و آيا اجرتالمثل ايام زندگي مشترك با نحله قابل‌جمع است؟
اولاً، با توجه به منطوق ماده 336 قانون مدني و تبصره الحاقي به آن، (موضوع قانون الحاق يك تبصره به ماده 336 قانون مدني مصوب 1385 مجمع تشخيص مصلحت نظام) كه مقرر می‌دارد: «… مگر اينكه معلوم شود قصد تبرع داشته است…»، مشخص می‌شود كه در دعواي مطالبه اجرتالمثل از ناحيه زوجه، اصل بر عدم تبرع زوجه است؛ بنابراين، چنانچه زوج مدعي قصد تبرع زوجه باشد، بار اثبات آن بر عهده زوج است. ثانياً، شرط تعلق نحله به زوجه (كه با بقاء بند «ب» تبصره 6 ماده‌واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب 1371، به‌موجب بند 8 ماده 58 قانون حمايت خانواده مصوب 1391، هم چنان معتبر است)، اين است كه در خصوص امور مالي، ضمن عقد نكاح يا عقد خارج لازم شرط نشده باشد و زوجه مشمول اجرتالمثل نشود و نيز طلاق به درخواست زوجه نبوده و تقاضاي طلاق ناشي از تخلف زن از وظايف همسري يا سوء اخلاق وي نباشد. بنابراين، چنانچه به اعتبار تبصره ماده 336 قانون مدني الحاقي 23/10/1385 مجمع تشخيص مصلحت نظام به زوجه اجرتالمثل تعلق گيرد، وي حقي بر نحله ندارد.
رأی وحدت رویه شماره 779- 1398/05/15 هیأت عمومی دیوان عالی کشور در مورد قابل جمع بود اجرت المثل ایام زوجیت و شرط تنصیف دارایی
با توجه به تأکید قانونگذار در صدر ماده ۲۹ قانون حمایت خانواده مصوب ۱/۱۲/۹۱ بر شروط ضمن عقد نکاح و مندرجات سند ازدواج، جمع شرط تنصیف دارایی که ضمن عقد نکاح مقرر شده با اجرتالمثل کارهای انجام گرفته توسط زوجه موضوع تبصره الحاقی به ماده ۳۳۶ قانون مدنی (نحله بدل از آن) تنافی و تعارض ندارد، بنابراین تعیین اجرتالمثل کارهای زوجه از سوی دادگاه او را از حقوق استحقاقی ناشی از شرط تنصیف دارایی محروم نمی‌سازد و در چنین مواردی دادگاه باید علاوه بر تعیین اجرتالمثل کارهایی که زوجه انجام داده، نسبت به حقوق او ناشی از آن شرط نیز رسیدگی و تعیین تکلیف نماید. بر این اساس رأی شعبه دوازدهم دیوان عالی کشور در حدی که با این نظر انطباق دارد به اکثریت آراء صحیح و موافق قانون تشخیص می‌گردد. این رأی طبق ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور و دادگاه‌ها و سایر مراجع اعم از قضایی و غیر آن لازم‌الاتباع است.
نمونه دادخواستی اجرتالمثل:
خواهان خانم…
خوانده آقای…
وکیل
خواسته مطالبه اجرتالمثل زندگی مشترک از مورخ —- لغایت— با جلب نظر کارشناس
با عرض سلام
احتراماً این‌جانب و خوانده در مورخ — بر طبق عقدنامه— در عقد نکاح دائم یکدیگر می‌باشیم. از مورخ — زندگی مشترک آغازشده است و حاصل آن ۳ فرزند می‌باشد. با عنایت اینکه در تمام این سال‌ها این‌جانب تمامی امور منزل و بچه‌داری را بدون قصد تبرع و با دستور شوهر انجام داده‌ام. تقاضای محکومیت خوانده با جلب نظر کارشناس به پرداخت اجرتالمثل زندگی مشترک از مورخ — الی مورخ — استدعا می‌شود.
امضاء
آیا اجرت المثل همه زنان یکسان است؟
مسلماً خیر. دادگاه پس از تشکیل جلسه دادرسی و استماع اظهارات طرفین در صورت تشخیص استحقاق زوجه، قرار ارجاع به کارشناسی صادر میکند. کارشناس با توجه به فاکتورهای متعدد اجرت المثل زن را تعیین میکند که البته هرکدام از زوجین می‌توانند نسبت به مبلغ آن اعتراض کند. تحصیلات زوجه، وضعیت اشتغال، تعداد فرزندان، محل زندگی، امکانات زندگی مشترک، داشتن خادم، نقل‌مکان کردن‌های متعدد و حتی وضع زوج و زوجه ازجمله فاکتورهایی است که کارشناس مدنظر قرار می‌دهد.
مطالبه اجرت المثل ایام زندگی مشترک در رویه دادگاه‌ها
به‌طور خلاصه باید گفت که عمده دادگاه به درخواست اجرت المثل زوجه پاسخ مثبت می‌دهند. و درنهایت رای به نفع او صادر می‌کنند. ولی اختلاف هم بین بعضی شعب دادگاها وجود داشته و دارد. بعضی شعب مخالف معتقدند که در عرف جامعه ایرانی زنان به‌رایگان در منزل کار می‌کنند. بنابراین کارهای انجامشده توسط زن ظهور در مجانی بودن دارد. مگر اینکه زوجه طلاق آن را ثابت کند. از طرفی بعضی دادگاه‌ها معتقدند که اثبات امر عدمی یعنی ثابت کردن عدم قصد تبرع دشوار است و همین‌قدر که زن بگوید که مجانی کار نمی‌کردم کافی است.
طلاق از طرف مرد و گرفتن اجرت المثل زوجه
با دادن دادخواست طلاق از طرف مرد و عدم رضایت زوجه، رویه دادگاه‌ها در جلسه دارسی این است که به‌صرف درخواست زوجه یا وکیل او، به جهت کارشناسی اجرت المثل، قرار کارشناسی اجرت المثل صادر می‌کنند و در این خصوص سهل گیر هستند.
اجرت المثل با شرط تنصیف دارایی مندرج در عقدنامه قابل‌جمع است و منافاتی باهم ندارند.
اجرت المثل زن با نحله قابل‌جمع نیست. بنابراین نحله در صورتی به زن تعلق می‌گیرد که به هر دلیل اجرت المثل به او تعلق نگرفته باشد.
آیا نپرداختن اجرت المثل مشمول جلب می‌شود؟
اگر رای قطعی محکومیت پرداخت اجرت المثل صادرشده باشد و سپس اجراییه صادر شود و ظرف یک ماه از آن تاریخ زوج اقدام به پرداخت یا دادن دادخواست اعسار از پرداخت اجرت المثل نداده باشد به تقاضای زوجه، دادگاه حکم جلب شوهر (زوج) را صادر میکند.
آیا اعسار و تقسیط (قسط‌بندی) اجرت المثل پذیرفته می‌شود؟
اگر شوهر مالی نداشته باشد می‌تواند با دادن دادخواست تقسیط اجرت المثل از دادگاه تقاضای قسط‌بندی مبلغ محکومیت اجرت المثل را کند و در صورت بودن شرایط اعسار، دادگاه حکم بر تقسیط صادر میکند. البته به شرطی که زوج مالی برای توقیف و پرداخت نداشته باشد.
مبلغ اجرت المثل زن در سال 1402
در پاسخ به این سوال که مبلغ اجرت المثل زوجه در سال 1402 چقدر است ، ابتدا باید نکاتی را ذکر نمود که به این شرح است :
اجرت المثل ایام زناشویی برای سال 1402 مبلغ و میزان ثابت و مشخصی ندارد ؛ بهنحویکه برای همه خانمها بهصورت یکسان قابلاعمال باشد . بلکه اجرتالمثل کارهای انجامشده در خصوص افراد مختلف ، متغیر است . به همین دلیل ، این دادگاه است که مبلغ و میزان اجرتالمثل زن را برای سال 1402 تعیین میکند و در قانون ، این مبلغ مشخص نشده است .
به این منظور ، در شرایطی که مرد درخواست طلاق کرده باشد ، موظف است کلیه حقوق مالی زوجه ازجمله اجرتالمثل ایام زوجیت را بپردازد . در چنین شرایطی ، معمولاً قاضی دادگاه برای تعیین مبلغ و میزان اجرتالمثل ایام زناشویی در سال 1402 ، قرار کارشناسی صادر کرده و این موضوع را به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می‌نماید .
نمونه آراء در مورد اجرت المثل ایام زوجیت
لازم به ذکر است فقط خلاصه آرا بیان شده و خوانندگان سایت گروه تحقیقاتی وکیل سلمان احدی برای مطالعه بیشترمی توانند روی گزینه ها کلیک کنید.
1-مطالبه اجرتالمثل ایام زوجیت از ورثه متوفی
پیام: زوجه‌ای که خود را مستحق اجرتالمثل ایام زوجیت می‌داند؛ باید در زمان حیات زوج مطالبه اجرتالمثل کند تا امکان پاسخ زوج وجود داشته باشد؛ در غیر این صورت از موجبات حکم بر بی حقی زوجه است.
2-شرط استحقاق اجرتالمثل ایام زوجیت
پیام: اگر زوجه امور متداول و متعارف در زندگی مشترک را انجام داده و اظهار بر عدم قصد تبرع داشته باشد؛ مستحق اجرتالمثل ایام زوجیت خواهد بود.
3-قلمرو استحقاق زوجه به دریافت اجرتالمثل ایام زوجیت
پیام: اقداماتی که زوجه در ایام زوجیت جهت تحکیم نهاد خانواده و موضوعیت بخشیدن به تمکین عام انجام می‌دهد(مانند آشپزی و بهداشت منزل ) موجب استحقاق وی به اجرتالمثل ایام زوجیت نخواهد بود.
گروه تحقیقاتی وکیل سلمان احدی
شم
