دعوای تقابل

دعوای تقابل یا دعوای متقابل، یکی از مفاهیم مهم در نظام حقوقی ایران است که به خوانده اجازه می‌دهد در مقابل ادعای خواهان، دعوایی را مطرح کند. این نوع دعوا می‌تواند به منظور پاسخگویی به دعوای اصلی یا الزام خواهان به انجام یا ترک عملی باشد.

تعریف دعوای تقابل

بر اساس ماده ۱۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی، دعوای تقابل دعوایی است که خوانده در مقابل ادعای خواهان اقامه می‌کند. این دعوا در صورتی که با دعوای اصلی ناشی از یک منشأ بوده یا ارتباط کامل داشته باشد، دعوای متقابل نامیده شده و توأمان رسیدگی می‌شود. ارتباط کامل بین دو دعوا زمانی است که اتخاذ تصمیم در هر یک مؤثر در دیگری باشد.

شرایط طرح دعوای تقابل

برای طرح دعوای تقابل، شرایط زیر باید رعایت شود:

1. ارتباط با دعوای اصلی: دعوای تقابل باید با دعوای اصلی ناشی از یک منشأ بوده یا ارتباط کامل داشته باشد. به عبارت دیگر، تصمیم‌گیری در مورد یکی از دعاوی باید بر دیگری تأثیرگذار باشد.

2. مهلت طرح دعوا: بر اساس ماده ۱۴۳ قانون آیین دادرسی مدنی، دادخواست دعوای متقابل باید تا پایان اولین جلسه دادرسی تقدیم شود. اگر خواهان دعوای متقابل را در جلسه دادرسی اقامه کند، خوانده می‌تواند برای تهیه پاسخ و ادله خود تأخیر جلسه را درخواست نماید.

3. صلاحیت دادگاه: دعوای تقابل باید در دادگاهی مطرح شود که صلاحیت رسیدگی به دعوای اصلی را دارد. در صورتی که دعوا در شورای حل اختلاف باشد، دعوای متقابل نیز باید در همان شورا مطرح شود. اگر دعوا در دادگاه باشد، دعوای متقابل نیز باید در همان دادگاه مطرح شود.

4. تقدیم دادخواست: دعوای متقابل باید به موجب دادخواست اقامه شود. دعاوی مانند تهاتر، صلح، فسخ، رد خواسته و امثال آن که برای دفاع از دعوای اصلی اظهار می‌شود، دعوای متقابل محسوب نمی‌شود و نیاز به تقدیم دادخواست جداگانه ندارد.

مزایای طرح دعوای تقابل

طرح دعوای تقابل دارای مزایای زیر است:

رسیدگی توأمان: با طرح دعوای تقابل، هر دو دعوا به صورت همزمان در یک دادگاه رسیدگی می‌شوند که این امر به تسریع در فرآیند دادرسی کمک می‌کند.

کاهش هزینه‌ها: با رسیدگی همزمان به هر دو دعوا، هزینه‌های دادرسی کاهش می‌یابد.

جلوگیری از صدور آرای متناقض: رسیدگی توأمان به دعاوی مرتبط، از صدور آرای متناقض جلوگیری می‌کند.

نکات مهم در مورد دعوای تقابل

عدم امکان طرح در مرحله تجدیدنظر: طرح دعوای تقابل تنها در مرحله بدوی امکان‌پذیر است و در مرحله تجدیدنظر نمی‌توان دعوای تقابل را مطرح کرد.

تفکیک دعاوی در صورت عدم ارتباط کامل: اگر دعوای تقابل با دعوای اصلی ارتباط کامل نداشته باشد، دادگاه می‌تواند دعاوی را تفکیک کرده و به صورت جداگانه رسیدگی کند.

لزوم رعایت شرایط دادخواست: دادخواست دعوای تقابل باید شرایط و موارد رد یا ابطال دادخواست را همانند مقررات دادخواست اصلی رعایت کند.

۱. تکلیف دادگاه در برابر دعوای تقابل

دادگاه در برابر دعوای متقابل وظایف مشخصی دارد که باید بر اساس قوانین آیین دادرسی مدنی به آن‌ها عمل کند:

رسیدگی توأمان به دعاوی:
طبق ماده ۱۴۱ قانون آیین دادرسی مدنی، اگر دعوای متقابل با دعوای اصلی ارتباط کامل داشته باشد یا ناشی از یک منشأ باشد، دادگاه موظف است هر دو دعوا را توأمان رسیدگی کند.

تشخیص ارتباط کامل یا منشأ واحد:
دادگاه باید بررسی کند که آیا دعاوی مطرح‌شده (اصلی و متقابل) با یکدیگر ارتباط کامل دارند یا خیر.

تفکیک دعاوی در صورت عدم ارتباط کامل:
اگر ارتباط کامل بین دعواها وجود نداشته باشد، دادگاه می‌تواند آن‌ها را تفکیک کرده و به صورت مستقل رسیدگی کند.

تعیین تکلیف درباره مهلت دادخواست تقابل:
دادگاه بررسی می‌کند که آیا دادخواست تقابل در مهلت قانونی (تا پایان اولین جلسه دادرسی) تقدیم شده است یا خیر.۲. پنج نمونه از دعاوی تقابل

در ادامه، به پنج مثال از دعاوی تقابل اشاره می‌کنیم:

1. دعوای مطالبه طلب در برابر الزام به تنظیم سند رسمی:
خواهان دعوای اصلی، الزام به تنظیم سند رسمی را مطرح کرده و خوانده در پاسخ، دعوای تقابل مبنی بر مطالبه مبلغ قرارداد را طرح می‌کند.

2. دعوای فسخ قرارداد در مقابل دعوای مطالبه ثمن:
خواهان دعوای اصلی، مطالبه ثمن قرارداد را طرح کرده و خوانده ادعا می‌کند قرارداد به دلایلی مانند خیار عیب یا تأخیر در پرداخت فسخ شده است.

3. دعوای خلع ید در مقابل مطالبه اجرت‌المثل:
خواهان اصلی، خلع ید را مطرح کرده و خوانده دعوای تقابل مبنی بر مطالبه اجرت‌المثل ایام تصرف را طرح می‌کند.

4. دعوای ابطال قرارداد در مقابل مطالبه خسارت:
در دعوای اصلی، خواهان ابطال قرارداد را مطالبه می‌کند و خوانده در دعوای تقابل، درخواست خسارت ناشی از ابطال قرارداد را مطرح می‌کند.

5. دعوای اثبات مالکیت در برابر ابطال سند:
خواهان، ابطال سند را درخواست کرده و خوانده دعوای تقابل مبنی بر اثبات مالکیت خود را طرح می‌کند.

———

نمونه رای دادگاه تجدیدنظر :

عنوان: خوانده دعوای تقابل

در دعوی تقابل طرح شده از سوی یکی از وراث، مبنی بر بطلان و بی اعتباری وصیت نامه، باید علاوه بر خواهان ها، خواندگان دعوای اصلی( سایر وراث) نیز طرف دعوا قرار گیرند.ادامه مطلب….

———

۳. مهلت دادخواست تقابل

طبق ماده ۱۴۳ قانون آیین دادرسی مدنی:

مهلت قانونی برای تقدیم دادخواست تقابل تا پایان اولین جلسه دادرسی است.

اگر خوانده در جلسه اول دادرسی دعوای متقابل را مطرح کند، دادگاه به او فرصت می‌دهد تا دلایل و مستندات خود را آماده و ارائه کند.

———

نمونه دادخواست :

pdf  دادخواست متقابل(دعوای تقابل) به وکالت آقای سلمان احدی.

۴. دعوای تقابل در امور کیفری

در امور کیفری، مفهوم دعوای تقابل به معنای کلاسیک آن وجود ندارد؛ اما:

طرح شکایت متقابل:
در پرونده‌های کیفری، متهم می‌تواند علیه شاکی پرونده کیفری جداگانه‌ای تشکیل دهد، مثلاً برای تهمت یا افترا.

مثال کاربردی:
در جرایم افترا، شاکی می‌تواند دعوایی برای مطالبه خسارت یا اعاده حیثیت مطرح کند و در مقابل، متهم می‌تواند شکایت کیفری بابت افترا یا نشر اکاذیب اقامه کند.

بیشتر بخوانید:

تهمت و افترا

—

۵. دعوای تقابل به طرفیت چه کسانی است؟

دعوای تقابل معمولاً به طرفیت خواهان اصلی مطرح می‌شود، اما شرایط خاصی وجود دارد:

طرفیت خواهان اصلی:
خوانده می‌تواند علیه خواهان دعوای اصلی دعوای تقابل اقامه کند.

شرایط استثنایی:
اگر دعوای تقابل به دلیل اضافه شدن اشخاص ثالث به پرونده باشد، ممکن است علیه شخص ثالث نیز اقامه شود، به شرطی که این شخص ذی‌نفع یا مرتبط با دعوا باشد.

—

۶. رد دعوای تقابل

دادگاه می‌تواند دعوای تقابل را رد کند، اگر:

1. عدم رعایت مهلت قانونی:
اگر دعوای تقابل پس از پایان اولین جلسه دادرسی مطرح شود، دادگاه آن را نمی‌پذیرد.

2. عدم وجود ارتباط کامل یا منشأ مشترک:
اگر دادگاه تشخیص دهد که دعوای تقابل با دعوای اصلی ارتباط کامل ندارد یا از یک منشأ نیست، ممکن است دعوای تقابل رد شود.

3. عدم صلاحیت دادگاه:
اگر دعوای تقابل خارج از صلاحیت دادگاه باشد، به عنوان مثال در حوزه صلاحیت دادگاه دیگری یا شوراهای حل اختلاف باشد، دعوا رد می‌شود.

4. نقص در دادخواست:
اگر دادخواست دعوای تقابل نقص داشته باشد (مانند عدم پرداخت هزینه دادرسی یا ناقص بودن مستندات)، دادگاه می‌تواند دعوا را رد کند.

5. غیرقانونی یا خلاف مقررات بودن موضوع دعوا:
اگر دعوای تقابل بر مبنای ادعای خلاف قانون باشد، دادگاه آن را نمی‌پذیرد.

سخن پایانی

دعوای تقابل ابزاری مؤثر برای خواندگان در دعاوی حقوقی است که با استفاده صحیح از آن می‌توانند از حقوق خود دفاع کرده و حتی خواهان را ملزم به انجام یا ترک عملی کنند. رعایت شرایط و مقررات مربوط به طرح دعوای تقابل، از جمله مهلت‌های قانونی و صلاحیت دادگاه، برای موفقیت در این مسیر ضروری است.

در صورت نیاز به مشاوره حقوقی در زمینه دعوای تقابل یا سایر مسائل حقوقی، می‌توانید با گروه حقوقی سلمان احدی تماس حاصل فرمایید تا از راهنمایی‌های تخصصی بهره‌مند شوید.

گروه حقوقی سلمان احدی

گروه حقوقی سلمان احدی، به رهبری آقای سلمان احدی، وکیل پایه یک دادگستری، در تهران فعالیت می‌کند. این گروه با ارائه خدمات مشاوره حقوقی و قبول وکالت در زمینه‌های مختلف حقوقی، از جمله حقوق خانواده، حقوق کیفری و حقوق ملکی، به موکلان خود خدمات حرفه‌ای ارائه می‌دهد.

اطلاعات تماس با گروه حقوقی سلمان احدی

آدرس: تهران، شهرک غرب، چهارراه درختی، خیابان کوثر، پلاک ۷، طبقه ۶، واحد ۲۳

شماره تماس: 09120466204

وب‌سایت:salmanahadi.ir