مطالبه نفقه  

یک وکیل خوب خانواده و متخصص در دعاوی خانوادگی توضیح می‌دهد: بر طبق ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است و بر طبق ماده ۱۱۱۳ همان قانون در ازدواج موقت زن حق نفقه ندارد مگر این‌که در ضمن عقد شرط شده باشد یا بنای طرفین در هنگام عقد این بوده که شوهر حقوق زوجه را بپردازد. در اینجا چندین سؤال مطرح می‌شود که سعی شده است در این مختصر به همه آن‌ها جواب داده شود.

معمولا بحث نفقه درجایی مطرح می شود که زن تمام تلاش خود رابرای حفظ زندگی زناشویی انجام می دهدوبه علت براورده نشدن حداقل نیازها در زندگی مشترک و ناموفق  بودن دراین راه در انتها تصمیم به جدایی می گیرد. ومعمولا هم این دعوا همراه دعوای طلاق مطرح می شود. برای اطلاع بیشتر می توانید مقاله طلاق از سمت زوجه رانیزمطالعه کنید.

۱- نفقه چیست و چه چیزهایی شامل آن می‌شود؟

بر طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن می‌شود مثل مسکن، پوشاک، غذا، اثاثیه منزل و هزینه‌های درمان و حتی خادم البته درصورتی‌که زن عادت به داشتن خادم داشته باشد و یا به‌واسطه مریضی نیاز به آن داشته باشد. موارد ذکرشده در این ماده حصری نیست و به‌عنوان‌مثال ذکرشده است. قاعده کلی این است که حقوق زوجه شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با شأن زن است. از ملاک‌های مهم کارشناس برای تعیین حقوق زوجه نیازهای زوجه و شأن او می‌باشد.

۲- آیا می‌توان در عقد نکاح دائم شرط کرد به زن نفقه تعلق نمی‌گیرد؟

در این خصوص بین فقها و حقوقدانان اختلاف‌نظر است ولی به نظر می‌رسد نفقه مقتضای ذات عقد نکاح دائم نباشد که نتوان خلاف آن شرط کرد به‌اصطلاح حقوقی نفقه مقتضای اطلاق عقد نکاح دائم به شمار می‌رود و بدیهی است که زوجین می‌توانند در ضمن عقد در این خصوص با تراضی و توافق تصمیم‌گیری کنند.

نکته: برخلاف استحقاق نفقه در استحقاق حقوق زوجه تمکن (داشتن مال وثروت) مرد شرط نیست به‌عبارت‌دیگر چنین نیست که مرد در صورت توانایی مالی بایستی حق همسر خود را پرداخت کند و مرد فقیر نیز ملزم به پرداخت حقوق زوجه است، حتی اگر زن تمکن داشته و یا شاغل باشد بازهم پرداخت حقوق زوجه بر عهده زوج می‌باشد.

نکته: در این‌که آیا هزینه تحصیل زوجه جزء حقوق زوجه محسوب می‌شود یا خیر قانون در این زمینه ساکت است. ولی نظر فقها و مراجع بر این است که هزینه تحصیل از شمول نفقه واجب مرد خارج است.

۳- هزینه‌های درمان زوجه که جزء نفقه است تا چه میزان بر عهده مرد است؟

به نظر می‌رسد هزینه‌های درمان زوجه که در قانون از موارد نفقه شمرده‌شده است شامل هزینه‌های درمان متعارف می‌باشد و اگر زوجه دچار بیماری صعب‌العلاج یا خاصی شده باشد که هزینه‌های گزاف داشته باشد وجوبی برای پرداخت آن‌ها برای شوهر نیست. در این موارد قاضی رسیدگی‌کننده پرونده نفقه با توجه با قانون، شرع و اوضاع‌واحوال زوجین و وضعیت مالی آن‌ها تصمیم مقتضی را اتخاذ خواهد کرد.

۴- رابطه تمکین و نفقه چیست؟

بر طبق ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی هرگاه زن بدون مانع شروع از ادای وظایف امتناع کند. درواقع تمکین نکند مستحق حق نفقه خود نخواهد بود.

۵- اما تمکین چیست؟

تمکین بدین معنی است که زوجه می‌بایستی در منزل مشترک که شوهر اختیار کرده است سکنی گزیند و از شوهر در انجام وظایف خاص زناشویی اطاعت کند و در راستای این‌که قانون مدنی که مقرر کرده ریاست خانواده از خصایص شوهر است، عمل نماید. به زنی که عمداً و بدون عذر قانونی و شرعی تمکین نکند ناشزه گفته می‌شود.

۶- در دوران عقد نفقه چیست و چگونه است؟

اگر زوجین بعد از عقد نکاح دائم بر سر موعد مراسم عروسی وزندگی مشترک توافق کرده باشند، رویه قضایی بر این متمایل است که در این دوران تا زمان موعد شروع زندگی مشترک به زوجه نفقه تعلق نمی‌گیرد.

اما اگر زوج، زوجه را بلاتکلیف رها کند و اقدامی برای شروع زندگی پس‌ازآن تاریخ نکند زوجه می‌تواند مطالبه نفقه کند.

اگر بین زوجین نزدیکی و عمل زناشویی واقع نشده باشد زوجه دارای حق حبس است. بدین معنی که بر طبق ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی زوجه تا تمام مهر به او داده نشده است – و لو این‌که مهریه توسط دادگاه تقسیط گردد – می‌تواند از تمکین و ایفای وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند و این امتناع اسقاط حق نفقه نمی‌کند.

نکته: زندگی مشترک زوجین در اصطلاح حقوقی ظهور در تمکین زن دارد. ازاین‌رو در دادگاه‌ها و بار اثبات به عهده مرد است که ثابت کند زن تمکین نمی‌کند و ناشزه می‌باشد.

نکته: توجه داشته باشید که زندگی مشترک زوجین ظهور در پرداخت نفقه از جانب زوج به زوجه دارد. با این توضیح که اگر زنی به دادگاه برای حقوق زوجه معوقه مراجعه کند، درحالی‌که مدت‌زمانی را که خواهان حق خود آن است در یک‌منزل با شوهر زندگی می‌کرده است ازنظر محاکم زندگی مشترک با شوهر ظهور در دریافت نفقه دارد و بار اثبات بر عهده اوست. بنابراین در این موارد غالباً دادگاه‌ها مطالبه نفقه از جانب زوجه را نمی‌پذیرند.

۷- میزان نفقه زن چه مقدار است؟

در قانون میزان مشخصی برای نفقه مشخص نشده است. همان‌طور که اشاره شد ملاک تعیین حقوق زوجه نیازهای زوجه و شأن اوست که در شرایط زمانی و مکانی مختلف، میزان نفقه متغیر خواهد بود. اگر زنی برای مطالبه نفقه به دادگاه مراجعه کند، در این موارد محاکم خانواده برای تعیین مقدار حق زن، از کارشناس استفاده می‌کنند و کارشناس با تماس با زوجین و تحقیق در خصوص شرایط آن‌ها میزان حقوق زوجه را تعیین می‌کنند و پس از ابلاغ نظر کارشناس طرفی که اعتراض دارد؛ ظرف مدت ۷ روز نسبت به آن با ذکر دلایل اعتراض می‌کند و دادگاه برای بررسی مجدد میزان حقوق زوجه، از هیئت سه نفر کارشناسان نفقه استفاده می‌کند.

نکته: بر طبق ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی اگر زن بتواند ثابت کند زندگی مشترک او با شوهر ضرر مالی، شرافتی یا بدنی به همراه دارد؛ دادگاه او را محکوم ‌به تمکین نخواهد کرد که در این صورت تمکین نکردن باعث از بین رفتن حقوق زوجه نمی‌گردد.

نکته: دادخواست تهیه مسکن مستقل از سوی زوجه در سال‌های اخیر توسط دادگاه‌های خانواده پذیرفته نمی‌شود و زن می‌بایستی صرفاً دادخواست مطالبه نفقه بدهد.

8- آیانفقه بعد از طلاق هم تعلق می‌گیرد یا خیر؟

سؤالی که اکنون مطرح می‌شود ، آن است که تکلیف نفقه زن بعد از طلاق چیست . به‌عبارت‌دیگر ، آیا زن بعد از طلاق از حق نفقه برخوردار است یا خیر . در اینجا باید به این نکته اشاره کرد که برخلاف اینکه مرد ملزم به پرداخت نفقه فرزندان بعد از طلاق می‌باشد ، بعد از طلاق زن و مرد ، مرد دیگر الزامی به پرداخت نفقه به همسر سابق خود را نخواهد داشت .

به دلیل اینکه پرداخت نفقه به زن به دلیل سکونت مشترک زن و مرد ( تمکین زن از شوهر ) پرداخت می‌شده است و حال که زن و مرد از هم جداشده‌اند ، مرد موظف به پرداخت نفقه به زن نیست . به همین دلیل است که حتی در صورتی هم که زن و مرد از هم طلاق نگرفته باشند ، اما زن از شوهر خود تمکین نکند ، مرد الزامی به پرداخت نفقه به زن ندارد .

اما نکته مهمی که در این رابطه وجود دارد آن است که درصورتی‌که طلاق از نوع طلاق رجعی باشد ، زن می‌تواند تا پایان مدت عده طلاق در منزل همسرش سکونت نماید و مرد هم موظف است که نفقه این مدت را به وی بپردازد تا مدت عده به پایان برسد ( مشروط به اینکه طلاق به علت نشوز زن نبوده باشد ) .  اما در مواردی که طلاق از نوع طلاق بائن است ، زن حق نفقه در دوران عده نخواهد داشت .

برای مطالبه نفقه باید از کجا شروع کنیم؟

قبل از هر چیز بهتر است برای دانستن کامل حقوق خود و درصد موفقیت در پرونده با ما تماس بگیرید. اما نفقه یک وجه حقوقی دارد که می‌توان با توجه به مقدار نفقه‌ای که درخواست می‌شود دادخواست نفقه را تقدیم شورای حل اختلاف یا دادگاه کرد. اگر میزان حقوق زوجه و یا تقدیم آن در اصطلاح حقوقی کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد از طریق شورای حل اختلاف و اگر بالای ۲۰ میلیون تومان باشد، از طریق دادگاه خانواده قابل‌پیگیری است

دفاع مرد از نفقه

نفقه و شرایط دریافت آن یک مبحث کاملاً تخصصی است. پرداخت نفقه زوجه (زن) در نکاح دائم و نکاح موقت به شرط وجود شرط پرداخت نفقه، بر عهده زوج (مرد) و پرداخت نفقه فرزند بر عهده پدر است. منظور از نفقه ، هزینه های زندگی از قبیل خوراک ، پوشاک ، مسکن ، هزینه درمان و… است که باید مطابق با شئونات زندگی زن و فرزند باشد. گاهی اوقات مرد به این وظیفه خود عمل نمی کند. در نتیجه زن یا فرزند با حضور در دادگاه ، دعوای ترک انفاق و الزام به پرداخت نفقه را طرح نموده و خواهان مطالبه نفقه میشوند.

اگر شما درگیر پرونده مطالبه نفقه هستید و خواهان ارتباط با وکیل خانواده برای پیگیری دعوای خود میباشید میتوانید در اولین فرصت برای اعطای وکالت خود با شماره 09120466204 تماس بگیرید.

خوب. حال سؤال این است :

مرد وقتی به دادگاه احضار می شود برای دفاع از خود ، چه مطالبی را باید در مورد ترک انفاق بیان کند؟

اولین نکته در مورد اینکه بدانیم در دادگاه ترک انفاق چه بگوییم، آن است که در چه صورت عدم پرداخت نفقه جنبه کیفری پیدا می کند؟ و در چه صورت جنبه حقوقی خواهد داشت؟ این نکته بسیار مهمی است که می تواند جریان پرونده را تا حدود زیاد تغییر دهد. باید دانست ما در ارتباط با نفقه با دو حالت مواجه هستیم :

حالت اول تحت عنوان ترک انفاق طرح می شود و جنبه کیفری دارد. در این حالت زوجه با طرح شکایت از زوج به دنبال آن است که بگوید همسرش با ترک انفاق و عدم پرداخت هزینه زندگی، کانون خانواده را متلاشی می کند. قانونگذار به دلیل اهمیتی که برای خانواده قائل است، این وصف از ترک انفاق را جرم دانسته و مرتکب را مستوجب مجازات و کیفر می داند. در این حالت، استنباط آن است که زن خواهان برقراری زندگی است و قصدی برای بر هم خوردن کانون خانواده ندارد. بنابراین عمل شوهر ممکن است این قصد را بر هم زند. از این رو در قانون، برای آن جرم و مجازات در نظر گرفته شده است.

حالت دوم زمانی است که زوجه فقط قصد مطالبه نفقه ایام گذشته را دارد . در این حالت قصد زوجه فقط و فقط مالی است . و چون هدف دریافت وجه است، از این رو قانونگذار آن را واجد جنبه حقوقی دانسته است. بنابراین زوجه در این حالت باید دادخواست نفقه بدهد. همسر وی نیز در صورت محکومیت، بر اساس نظر گارشناسی باید مقرره ای را به صورت ماهیانه به وی پرداخت نماید.

دعوای الزام به پرداخت نفقه

دعوای الزام به پرداخت نفقه، یک دعوای حقوقی است . هدف از طرح این دعوا، پرداخت نفقه ایام حال یا حسب مورد ، نفقه ایام گذشته است. این دعوا در دادگاه حقوقی رسیدگی می شود. دعوای الزام به پرداخت نفقه از سوی زن یا فرزند قابل طرح است.

موارد دفاع مرد از نفقه در دادگاه 

• دفاع مرد از نفقه در دادگاه ، وقتی زن ، خواهان دعوا است

در این صورت زن تقاضای الزام مرد به پرداخت نفقه ایام حال را دارد. اگر نفقه ایام گذشته نیز پرداخت نشده باشد، درخواست پرداخت  نفقه ایام گذشته را نیز طرح می کند. نفقه ایام گذشته زن، دین شوهر محسوب می شود و مانند سایر دیون حقوقی باید بر اساس مقررات پرداخت شود.

• دفاع مرد از نفقه در دادگاه، وقتی فرزند خواهان دعواست:

پرداخت نفقه فرزند پسر تا 18 سالگی و در صورت ادامه تحصیلات عالیه تا اتمام تحصیلات بر عهده پدر است. نفقه فرزند دختر تا زمانی که ازدواج نکرده است، به ترتیب اولویت بر عهده پدر، جد پدری و مادر است. در صورت عدم پرداخت نفقه فرزند توسط پدر، فرزند می تواند دعوای الزام به پرداخت نفقه را مطرح کند. در این صورت دادگاه در صورت صدور حکم به نفع فرزند، فقط حکم به پرداخت نفقه ایام حال و آینده می کند و نفقه گذشته فرزند پرداخت نمی شود.

شکایت کیفری ترک انفاق:

براساس ماده 53 قانون حمایت خانواده، عدم پرداخت نفقه زوجه و فرزند جرم است. بر این اساس مجازات حبس تعزیری درجه 6 برای تارک نفقه تعیین شده است. جرم ترک انفاق جرم قابل گذشت بوده و با گذشت شاکی خصوصی در هر مرحله، تعقیب و اجرای مجازات متوقف می شود.

مرجع صالح

برای طرح دعوای الزام به پرداخت نفقه و شکایت کیفری از تارک نفقه باید به دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنیم:

• رسیدگی به دعوای حقوقی الزام به پرداخت نفقه در صلاحیت دادگاه خانواده است.
• رسیدگی به شکایت از تارک نفقه در صلاحیت دادگاه کیفری است.

دفاع مرد در صورتی که خواهان یا شاکی ، زوجه باشد

چنانچه دعوای الزام به پرداخت نفقه از جنبه حقوقی در دادگاه خانواده طرح شده باشد؛ زوج در برابر دعوای زوجه می تواند دفاعیات زیر را مطرح کند:

• عدم توجه دعوا به مرد و رد ادعای زوجیت خواهان با وی

خوانده دعوا ممکن است ادعای زوجیت خواهان را رد نموده و اثبات نماید که خواهان در عقد نکاح دائم وی نبوده است.

• پرداخت نفقه و رد ادعای خواهان

اثبات پرداخت نفقه بر عهده زوج است. زوج با استفاده از دلایل متعدد زیر می تواند پرداخت نفقه را اثبات نموده و ادعای خواهان را رد کند:

• ارائه فیش های واریزی به همسر خود.
• ارائه فاکتورهای خرید برای زندگی.
• زندگی در منزل مشترک با زوجه و هزینه های ناشی از آن.
• اثبات اینکه مبالغ پرداخت نفقه ، مطابق با شئونات زن است(باید توجه داشت نفقه زوجه براساس شئونات خانوادگی و شخصیتی زوجه تعیین می شود. لذا ممکن است مقدار نفقه ای که زوج پرداخت می کند، زوجه مغایر با شئونات خانوادگی خود بداند. در نتیجه دعوای الزام به پرداخت نفقه را طرح کند. در این صورت، زوج باید اثبات نماید مبلغی را که پرداخت می کند مطابق با شئونات زوجه می باشد).

• عدم تمکین زوجه (نشوز زوجه)

تنها شرط لازم برای پرداخت نفقه زوجه، تمکین زوجه می باشد. منظور از تمکین، اعم از تمکین عام و خاص است. بنابراین چنانچه زوجه نشوز کرده یا تمکین نکند، زوج می تواند از پرداخت نفقه امتناع کند. زوج می تواند در دادگاه عدم تمکین زوجه را اثبات کند. اثبات عدم تمکین زوجه با دلایل متعدد ممکن است. مثلا می تواند در دادگاه  به این امر استناد کند که زوجه بدون اجازه وی یا اجازه دادگاه، در محل جداگانه ای سکونت کرده است. در صورت اثبات، نفقه به زوجه تعلق نمی گیرد. در صورتی که زوجه برای دریافت مهریه از حق حبس استفاده کرده باشد، همچنان محق دریافت نفقه خواهد بود. این امر مانع از دریافت نفقه نمی شود.

• دفاع در برابر نفقه ایام گذشته:

زوج نسبت به نفقه ایام گذشته می تواند ادعای اعسار نماید. نفقه ایام گذشته زوجه جزء دیون زوج محسوب می شود که در صورت اثبات اعسار، دادگاه بنا به تشخیص ممکن است پرداخت نفقه ایام گذشته را بصورت پرداخت مبلغ ماهانه مقرر کند.

دفاع مرد از جنبه کیفری ترک انفاق

چنانچه زوجه از مرد شکایت کیفری کرده باشد، زوج علاوه بر دفاعیات فوق می تواند عدم تمکن مالی خود را به عنوان دلیل ترک انفاق مطرح کند. در اینصورت مرد به جهت عدم پرداخت نفقه مجازات نمی شود.

دفاع مرد در برابر نفقه فرزند

در صورتی که فرزند دعوای الزام به پرداخت نفقه طرح کرده باشد : پدر در برابر دعوای الزام به پرداخت نفقه فرزند می تواند موارد زیر را طرح و اثبات نماید:

• عدم توجه دعوا به خوانده و رد ادعای فرزند بودن خواهان
• رد ادعای خواهان و اثبات پرداخت نفقه
• بالاتر از 18 سال بودن فرزند پسر و عدم ادامه تحصیلات عالیه
• ازدواج فرزند دختر

در صورتی که فرزند از جنبه کیفری شکایت کرده باشد : پدر علاوه بر اثبات موارد فوق می تواند، دفاع عدم تمکن مالی برای پرداخت نفقه را طرح و اثبات نماید.

نمونه دادخواست مطالبه نفقه از طرف زوجه:

به نام خدا

ریاست محترم …………………..

با سلام ؛

  احتراما به استحضار عالی می رسانم که اینجانب ……… فرزند ……………. به شماره شناسنامه ……………… به موجب سند ازدواج شماره …………… تنظیم شده در دفترخانه شماره

………………. در تاریخ ……….. به زوجیت دائمی خوانده محترم آقای ………….. در آمده ام و در طول این مدت همواره نسبت به ایشان تمکین داشته و دارم ؛ لکن خوانده محترم     

 علی رغم داشتن استطاعت و تمکن مالی ، از پرداخت هزینه متعارف زندگی اینجانب استنکاف می ورزند . لذا به موجب این دادخواست و با استناد به مواد 1206 ، 1106، 1107 و 1111

قانون مدنی ، تعیین میزان نفقه و الزام ایشان به پرداخت نفقه ایام گذشته و آینده را تقاضا دارم .

سخن پایانی  :

همواره درست کردن وقت وانرژی بیشتری ازما میبرد تا خراب کردن .در زندگی زنا شویی نیز این اصل جاری است. پس زندگی که برای بدست آوردن آن انرژی زیادی گذاشته اید با لج بازی وحرف مردم خرابش نکنید.یادمان باشدکه همه آدم ها مثل هم نیستند واخلاق ها متفاوت هست اما با کمی درک متقابل می توان زندگی بهتری در کنارهم داشته باشیم.

شما عزیزان می توانید قبل از انجام هر کاری در این زمینه با ما مشورت کنید .شماره مستقیم ما 09120466204 می باشد.