مراحل گواهی انحصار وراثت

مراحل گواهی انحصار وراثت

 

گواهی انحصار وراثت چیست؟

گواهی است که توسط شورای حل اختلاف آخرین محل اقامتگاه متوفی صادر می‌شود و در آن ورثه میزان سهم‌الارث آن مشخص می‌شود.

آثار داشتن گواهی حصر وراثت چیست؟

ورثه یا هر ذی‌نفعی برای هر اقدام حقوقی در ادارات دولتی، دفاتر اسناد رسمی، بانک‌ها و … نیازمند گواهی مذکور است. بنابراین اگر انحصار وراثت نکنیم امکان تقسیم و یا انتقال ترکه و مراجعه به ادارات دولتی بانک‌ها نیست.

مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت چیست؟

گواهی فوت متوفی که از سال ۹۵ در بعضی استان‌ها ازجمله تهران به‌صورت الکترونیکی و از طریق سامانه درخواست گواهی فوت اخذ می‌شود.

1-استشهادیه محضری

نمونه فرم-استشهادیه-طبقه-اول

نمونهفرم استشهادیه برای طبقه دوم

2-شناسنامه متوفی

3-عقدنامه یا رونوشت

4-شناسنامه وراث

5-احیاناً وصیت‌نامه رسمی شخص فوت‌شده

برگه استشهادیه محضری حصر ورثه چیست؟

یکی از مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت داشتن برگه استشهادیه است، به این صورت که ۳نفر دریکی از دفاتر اسناد رسمی حاضر می‌شوند و با پر کردن فرم مخصوص استشهادیه افراد فوت‌شده، گواهی می‌کنند که ورثه متوفی چه کسانی هستند؛ دفتر اسناد رسمی نیز امضا ایشان را گواهی و تصدیق می‌کند.

قانون جدید انحصار وراثت چیست؟

قانون جدیدی وجود ندارد فقط برای فوت‌شدگان بعد از سال ۹۵ نیاز به اخذ مالیات بر ارث برای گرفتن گواهی انحصار وراثت نیست.

آخرین تغییرات صدور گواهی انحصار وراثت در رویه قضایی

مطابق بخشنامه شماره ۳۸۳۸۴ مورخ ۷ /۷/ ۱۳۹۹ وزارت دادگستری اگر متوفی دارای اموالی بیشتر ۵۰۰ میلیون ریال معادل ۵۰ میلیون تومان باشد گواهی انحصار وراثت نامحدود صادر می‌شود و نیازمند نشر آگهی است.

بنابراین اگر شخص فوت‌شده اموالی کمتر از مبلغ ۵۰ میلیون تومان داشته باشد شوراهای حل اختلاف گواهی انحصار وراثت محدود صادر می‌کنند. مدت‌زمان آن به دلیل حذف پروسه نشر آگهی بسیار کوتاه‌تر خواهد بود .

مدت‌زمان اخذ انحصار وراثت محدود دارای اموال کمتر از پانصد میلیون ریال ۳ تا ۷ روز کاری است شایان‌ذکر است که سابق بر این ملاک برای حصر ورثه نامحدود سی میلیون ریال بود که هم‌اکنون مطابق بخشنامه جدید انحصار وراثت مذکور که مورد تائید ریاست قوه قضاییه در مورخ دوم مهر ۹۹ هم قرارگرفته است، اموال متوفی معادل ۵۰ میلیون تومان است.

در صورت عدم همکاری وراث در انحصار وراثت چه باید کرد؟

ممکن است که به هر دلیل یکی از وراث یا حتی به چند نفر از آن‌ها دسترسی نباشد و یا همکاری لازم را نداشته باشند و یا خارج از کشور باشند. به‌عبارت‌دیگر به مدرک شناسنامه ایشان دسترسی نیست در این موارد به تقاضای ذی‌نفع شورای حل اختلاف از اداره ثبت‌احوال در این خصوص استعلام می‌کند. پس نگران عدم همکاری یکی از وراث مطلقاً نباشید.

برای گرفتن حصر ورثه باید به اداره دارایی مراجعه کرد؟

خیر، مگر اینکه متوفی قبل از سال ۹۵ فوت کرده باشد که بایستی گواهی از اداره مالیات اخذ شود.

از کجا شروع کنیم؟

اگر وکیل داشته باشید که تمام مراحل توسط وکیل دادگستری انجام خواهد شد در غیر این صورت بایستی با مدارک گفته‌شده به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه نمایید و دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت بدهید. شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی که شما اعلام کنید صالح به صدور گواهی مذکور است.

سهم دولت از انحصار وراثت چقدر است؟

دولت سهمی ندارد و فقط هزینه دادرسی به مبلغ حدود ۲۰۰ هزار تومان در دفتر خدمات الکترونیک پرداخت می‌شود.

هزینه انحصار وراثت چقدر است؟

پرداخت مبلغ حدودا ۲۰۰ هزار تومان در دفتر خدمات الکترونیک قضایی

هزینه نشر آگهی انحصار ورثه چقدر است؟

در سال ۹۹ رایگان است.

انواع گواهی:

اگر متوفی دارای اموال باشد بایستی گواهی انحصار وراثت نامحدود اخذ کرد و اگر دارای اموال نیست صرف گرفتن گواهی انحصار وراثت محدود کفایت می‌کند. توجه داشته باشید اگر بعداً بخواهید ملک یا مال موروثی را بفروشید نیازمند گواهی انحصار وراثت نامحدود می‌باشید.

ازلحاظ هزینه بین این دو تفاوت نیست. اما حیث مدت‌زمان بین آن‌ها اختلاف است. از مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت نامحدود انتشار آگهی است. فاصله بین انتشار آگهی در روزنامه تا زمان صدور گواهی یک ماه است. در خصوص نشر آگهی نیز لازم نیست کار خاصی انجام بدهید شعبه شورای حل اختلاف به پرونده رسیدگی می‌کند و خودشان رایگان نشر آگهی می‌کنند.

نمونه گواهی انحصار وراثت نامحدود در سال ۱۳۹۹

 

نمونه گواهی فوت متوفی

 

مدت‌زمان گرفتن گواهی:

اگر به ما وکالت برای گرفتن گواهی بدهید. برای گواهی نامحدود ۴۰ روز و برای گرفتن گواهی محدود یک هفته زمان لازم است.

 

گرفتن المثنی انحصار وراثت چگونه است؟

هرکدام از ذی‌نفعان و ورثه می‌توانند با مراجعه به مرجع صادرکننده گواهی درخواست کپی برابر اصل کنند.

 

آیا امکان اعتراض به گواهی انحصار وراثت وجود دارد؟

بله هرکسی که نسبت ‌به مفاد آن اعتراض داشته باشد بدون قید مدت می‌تواند نسبت به اعتراض اقدام نماید

 

اگر کسی از متوفی طلب داشته ولی اسامی وراث را نمی‌داند، این امکان وجود دارد که برای اخذ گواهی اقدام نماید؟

بله اگر وراث گواهی را اخذ نکرده باشند هر ذی‌نفعی می‌تواند از شورای حل اختلاف با ذکر دلیل ، تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت برای فرد فوت‌شده کند.

اگر یکی از وراث خارج از کشور باشد و مدارک هم نمی‌دهد چه باید کرد؟

این سؤال پاسخ داده شد هرکدام از وراث می‌تواند به‌تنهایی و بدون مدارک سایر وراث هم تقاضای صدور گواهی حصر ورثه کند در صورت اصل مدارک، از اداره ثبت‌احوال استعلام خواهد شد.

آیا دیر پرداخت کردن مالیات یا گرفتن گواهی انحصار وراثت مشمول جریمه است؟

خیر نگران نباشید بر طبق آخرین تغییرات قانون مالیات‌های مستقیم تأخیر دردادن اظهارنامه مالیات بر ارث مشمول جریمه نیست. مشروط بر اینکه متوفی بعد از ۱۳۹۵/۱/۱ فوت کرده باشد.

آیا حضور همه ورثه الزامی است؟

خیر اقدام یکی از ورثه برای گرفتن انحصار وراثت کافی است.برای دادن وکالت به ما هم مراجعه یکی از ورثه کفایت می‌کند.فقط ورثه‌ای که اقدام می‌کند لزوماً باید در سامانه ثنا ثبت‌نام کرده باشد

یکی از مراجعین پرسیده است که من با برادرم قهر هستم ولی می‌دانم او انحصار وراثت کرده است ولی هیچ اطلاعات دیگری ندارم مغازه پدری را هم در حال استفاده است؟

در جواب باید گفت اگر مطمئن هستید که گواهی اخذشده است ولی شما اطلاعاتی در مورد شعبه و کلاسه پرونده ندارید توصیه می‌کنیم به ساختمان مرکزی شورای حل اختلاف در تهران مراجعه کنید تا از طریق رایانه با جستجوی نام متوفی و وراث از شعبه صادرکننده گواهی مطلع شوید.

یکی دیگر از مراجعین پرسیده است، بیش از ده سال قبل انحصار وراثت کرده‌ایم ولی الآن مدارک آن گم‌شده است چه باید کرد؟

بهتر است که بدون اینکه اعلام کنید قبلاً تقاضای صدور گواهی مذکور را کرده‌اید دوباره اقدام به اخذ آن کنید.

 

سؤال شده که پدربزرگ ما در قم فوت‌شده است، امکان اخذ گواهی حصر وراثت از تهران هست؟

بر طبق قانون شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی صالح به صدور گواهی است. اما می‌توانید اعلام کنید که در تهران زندگی می‌کرده است، در این خصوص کنکاش نخواهد شد، بنابراین اعلام اشتباهی محل فوت متوفی ضمانت اجرایی ندارد.

اگر کسی به‌صورت عمدی یکی از وراث را از شورای حل اختلاف پنهان کند و گواهی انحصار وراثت خلاف واقع اخذ کند مرتکب جرم کلاهبرداری شده است. (ماده ۹ قانون تصدیق انحصار وراثت)

تنظیم شخصی سند رسمی انتقال مال منقول و غیرمنقول با گواهی انحصار وراثت محدود میسر نیست.

اگر به شخصی، غیر از وکیل دادگستری وکالت در اخذ گواهی انحصار وراثت داده شود هرچند وکالت محضری و اداری باشد، لزوماً بایستی این کار توسط وکیل دادگستری انجام شود.

قابل‌توجه هم‌وطنان عزیز در خارج کشور که در ایران نیازمند وکیل برای اخذ گواهی انحصار وراثت هستند، می‌توانند با  راه های ارتباطی ما  در تماس باشند.

وراث چه کسانی هستند؟

سؤالی است که جواب آن مفصل است اجمالاً اینکه مذاهب و ادیان شناخته‌شده در قانون اساسی در مسئله ارث از مقررات مربوط به خود پیروی می‌کنند. اما برای ایرانیان مسلمان و شیعه ملاک عمل مقررات قانون مدنی است. وراث نسبی بر طبق قانون ۳ دسته هستند که درصورتی‌که حداقل یک نفر از طبقه قبل باشد نوبت به افراد طبقه بعد نمی‌رسد.

طبقات ارث مطابق قانون مدنی

طبقه اول:

همسر متوفی

پدر و مادر

فرزندان و در نبود فرزند، نوه یا نوه‌ها

طبقه دوم:

پدربزرگ و مادربزرگ

همسر متوفی

خواهر و برادر و در نبود ایشان فرزندان آن‌ها

طبقه سوم:

همسر متوفی، عمه، عمو، دایی، خاله متوفی و در نبود ایشان فرزندان آن‌ها

در نبودن افراد مذکور نوبت به عمه، عمو، خاله، دایی، پدر و مادر متوفی می‌رسد.

زن و شوهر به عقد دائمی هم در تمام طبقات جزء وراث محسوب می‌شوند.

برای مطالبه مهریه از وراث هم نیاز به انحصار وراثت است؟

بله قطعاً، چه از طریق دادگاه مطالبه مهریه شود و چه از طریق اداره اجرای ثبت، یکی از مدارک لازم گواهی حصر وراثت است. توضیح مختصر اینکه اگر متوفی مالی داشته باشد اول بدهی او مثل مهریه پرداخت می‌شود و بقیه مال بین وراث تقسیم خواهد شد.

در مورد گم‌شدن انحصار وراثت توضیح بدهید؟

عنایت داشته باشید اگر شماره پرونده و شعبه را داشته باشید. به‌راحتی می‌توان کپی برابر اصل درخواست کرد. اگر آن‌هم نداشته باشید و بدانید در کدام شهر بوده و مربوط به هفت، هشت سال اخیر باشد از طریق جستجوی کد ملی در رایانه دادگاه یا شورا قابل‌پیگیری است. اگر پرونده قدیمی باشد و در بایگانی راکد باشد نیازمند دانستن شماره پرونده و شعبه است. نکته ظریف اینکه اگر سابقاً در دفترخانه انتقال صورت گرفته باشد حتماً یک نسخه کپی در مدارک آن دفترخانه و سند تنظیمی وجود دارد. بنابراین می‌توانید به آنجا مراجعه کنید و اگر هیچ‌یک از موارد بالا نیست خوب دوباره باید دادخواست داد.

مراحل انحصار وراثت خانه چگونه است؟

در این مطلب مراحل گام‌به‌گام انحصار وراثت نوشته‌شده است و بهتر است از ابتدا مطالعه کنید. اما به‌صورت خلاصه اگر شما گواهی مذکور را اخذ نکنید وراث نمی‌توانند بفروشند و تقسیم کنند.درمورد ملک نیز چنین است و ابتدا گواهی حصر وراثت تقاضا می‌شود و پس‌ازآن با دادن اظهارنامه مالیات بر ارث توسط یکی از ورثه، مالیات پرداخت می‌شود. بعدازآن هرکدام از ورثه به‌تنهایی می‌توانند سهم خود را ازملک ولو با عدم رضایت سایر ورثه انتقال رسمی بدهد. بدیهی است که همه ورثه باهم می‌توانند کل ملک موروثی را به نام هرکه بخواهند انتقال رسمی بدهند و یا حتی به اداره ثبت‌اسناد مراجعه کنند و تقاضای سند تفکیکی به قدرالسهم خود کنند مراحل انحصار وراثت خودرو هم مثل ملک است.

 

در خصوص مراحل انحصار وراثت املاک قولنامه‌ای هم سؤال می‌شود. درصورتی‌که متوفی ملکی فاقد سند رسمی داشته است اگر وراث بخواهند تقسیم کنند و بفروشند به‌صورت سند عادی (چه در نزد بنگاه یا غیر آن و چه با کد رهگیری و غیر آن) نیازمند گواهی انحصار وراثت هستند تا مشخص شود که ورثه زمان فوت متوفی به‌صورت قانونی چه کسانی بوده‌اند. فرض کنید کسی خریدار زمین قولنامه‌ای باشد او حتماً بایستی مطالبه نسخه‌ای از گواهی مذکور کند تا مطمئن شود همه ورثه امضاء کرده و فروخته‌اند.

نکته : هرکس از ورثه که برای اعطای وکالت به دفتر وکالت مراجعه می‌کند برای گرفتن انحصار ورثه می‌بایستی در سامانه ثنا ثبت‌نام کرده باشد.

نمونه دادخواست انحصار وراثت توسط ذی‌نفع

به استحضار خوانندگان محترم رسید که هر یک از ورثه و همچنین هر ذی‌نفعی می‌تواند دادخواست مربوطه را از طریق دفتر خدمات الکترونیک قضایی تقدیم شورای حل اختلاف آخرین اقامتگاه قانونی متوفی کند.

فرض کنید مردی فوت کرده است و ورثه او، همسر، مادر و ۲ فرزند پسر و دختر است. اگر عروس خانواده (همسر متوفی) قصد داشته باشد مهریه را به اجرا گذاشته و سهم‌الارث شوهر را توقیف کند، نیازمند گواهی انحصار وراثت است. بنابراین او ذی‌نفع این درخواست است.

مثال دیگر، فرض کنید ملکی به‌صورت قولنامه‌ای و با مبایعه‌نامه و دادن وکالت رسمی فروخته‌شده باشد، حال اگر فروشنده فوت کند، خریدار برای دادن دادخواست به طرفیت وراث برای الزام ایشان به تنظیم سند رسمی ناگزیر به داشتن گواهی پیش‌گفته است؛ پس او نیز ذی‌نفع در دادخواست انحصار وراثت فروشنده متوفی خواهد بود.

 

نمونه دادخواست از طرف ذی‌نفع:

خواهان:    نام            نام خانوادگی            نام پدر      شغل         نشانی

علی          حسینی                                   

خوانده:                                                                

خواسته:     اخذ گواهی انحصار وراثت مرحوم رضا عظیمی فرزند …………… به‌عنوان ذی‌نفع

دلایل و منضمات       ۱- مبایعه‌نامه مورخ ……………..شماره ……. ۲- استعلام در خصوص وراث و گواهی فوت مرحوم رضا عظیمی از اداره ثبت‌احوال

ریاست محترم شورای حل اختلاف

با سلام

احتراماً به استحضار می‌رساند: اینجانب بر طبق مبایعه‌نامه عادی مورخ ۵/۴/۹۹ یک واحد آپارتمان به نشانی ………………………………………………………………………………………….. و پلاک ثبتی ………………………… از مرحوم رضا عظیمی خریداری کرده بودم که متأسفانه ایشان قبل از انتقال رسمی سند فوت‌شده است و وراث او اقدامی به جهت اخذ گواهی انحصار وراثت انجام نمی‌دهند و از طرفی تقدیم دادخواست الزام تنظیم سند رسمی، نیازمند گواهی مذکور است؛ لذا به‌عنوان ذی‌نفع، صدور گواهی انحصار ورثه مرحوم علیرضا عظیمی فرزند ………………….. به شماره ملی ………………………………………… مورد استدعاست.

 

تفاوت حصر وراثت با انحصار وراثت چیست؟

منظور از هر دو اصطلاح یکی است و تنها اختلاف در لفظ و عبارت است وگرنه در عمل و رویه قانونی یکی هستند.

ماترک متوفی چیست؟

منظور از ماترک، اموال و حقوقی است که از متوفی باقی‌مانده است. مانند مال منقول، وجه نقد (سپرده در بانک)، خودرو، و مال غیرمنقول مانند زمین، خانه و … و حقوق مثل حق قصاص، شفعه، حق خیار و … طلب متوفی از شخص دیگر هم جزو دارایی و اموال او محسوب می‌شود و وراث به‌عنوان قائم‌مقام قانونی او می‌توانند مطالبه و اقامه دعوی کنند.

هر شخصی می‌تواند تا یک‌سوم اموال (ثلث) را به نفع هر شخص یا اشخاص از ورثه و غیر آن وصیت کند. در فقه و حقوق مالکیت وراث نسبت به ترکه وقتی کامل و مشخص می‌شود که دیون و وصایای متوفی از کل ترکه خارج‌شده باشد. به‌عبارت‌دیگر پس از کم کردن وصیت درست قانونی و پرداخت بدهی متوفی هر آنچه از اموال متوفی مانده باشد بین وراث تقسیم خواهد شد.

کاربردگواهی حصر وراثت برای سهام عدالت:

برای اینکه وراث شخص بتوانند از این امتیاز بهرمند شوند نیاز به این گواهی دارند.

چند سوال در زمینه سهام عدالت:

۱-چگونه می‌توان اطلاع حاصل نمود که شخص متوفی مشمول طرح سهام عدالت بوده است یا خیر؟

پاسخ: وراث قانونی می‌توانند جهت اطلاع از وضعیت سهام عدالت متوفیان به نشانی اینترنتی samanese.ir مراجعه و با ورود اطلاعات هویتی متوفی از مشمول بودن وی کسب اطلاع نمایند و صورت‌وضعیت دارایی سهام عدالت مربوط را مشاهده کنند.

۲-تقسیم سهام عدالت مشمولان متوفی بین وراث قانونی چگونه انجام می‌شود؟

پاسخ: وراث قانونی مشمولان متوفی می‌توانند با مراجعه به یکی از دفاتر منتخب پیشخوان خدمات الکترونیک دولت (نشانی آن‌ها در اینجا قابل‌مشاهده است) و با ارائه مدارک لازم و امضای تقسیم‌نامه سهام عدالت نسبت به تقسیم سهام عدالت و منافع آن اقدام نمایند.

بدیهی است تا زمانی که کلیه وراث قانونی نسبت به تأمین مدارک لازم و امضای تقسیم‌نامه سهام عدالت اقدام ننمایند، درخواست تقسیم ترتیب اثر داده نخواهد شد و چنانچه یک یا چند نفر از وراث نتوانند در دفاتر پیشخوان حضور به هم رسانند یا ارائه مدرک نمایند انجام خدمات سایر وراث نیز امکان‌پذیر نمی‌باشد.

۳ -مدارک لازم برای ارائه به دفاتر پیشخوان خدمات الکترونیک دولت جهت تقسیم سهام عدالت متوفیان چیست؟

الف- کد ملی و تاریخ تولد متوفی

ب- اصل کارت ملی وراث قانونی

پ- اصل گواهی حصر وراثت شخص متوفی

ت- شماره شبای بانکی وراث

ث- نشانی و کد پستی محل اقامت یکی از وراث

۴-آیا وراث می‌توانند سهام شخص متوفی را به شخص ثالث خارج از وراث قانونی نیز منتقل نمایند؟

پاسخ: وراث قانونی صرفاً می‌توانند قدرالسهم خود را تنها به کسانی که نام و مشخصات ایشان در گواهی حصر وراثت شخص متوفی به‌عنوان وارث ذکرشده انتقال دهند و بذل و انتقال یا هر نوع واگذاری آن به اشخاص دیگر امکان‌پذیر نمی‌باشد.

۵-آیا امضای تقسیم‌نامه سهام عدالت می‌تواند توسط وکیل، قیم ولی یا کفیل وراث قانونی انجام شود؟

پاسخ: بلی. وراث می‌توانند نسبت به تعیین وکیل قانونی اقدام کرده و وکلای قانونی وراث با ارائه وکالت‌نامه رسمی و محضری، امکان مراجعه به دفاتر منتخب پیشخوان خدمات الکترونیک دولت و امضای تقسیم‌نامه سهام عدالت را به‌جای شخص وارث خواهند داشت. همچنین این اقدام در مورد قیم یا ولی و کفیل اشخاص نیز امکان‌پذیر است.

۶-آیا مهلتی (سقف زمانی) برای مراجعه وراث قانونی به دفاتر پیشخوان خدمات الکترونیک دولت تعیین‌شده است؟

پاسخ: خیر. هنوز سقفی تعیین نشده است لیکن به‌تمامی ذینفعان (وراث قانونی) توصیه می‌شود در اسرع وقت به این دفاتر مراجعه و خدمات لازم را اخذ کنند.

۷-تکلیف وراث پس از حضور در دفاتر منتخب پیشخوان خدمات الکترونیک دولت و انجام کار و تقسیم سهام چیست؟

پاسخ:وراث تکلیف دیگری ندارند و به‌عنوان سهامدار سهام عدالت می‌توانند از منافع سهام و سود آن‌که به‌حساب آنان واریز می‌شود، برخوردار شوند و صرفاً به اطلاعیه‌های بعدی سازمان خصوصی‌سازی در خصوص سهام عدالت توجه نمایند.

 

شما میتوانید برای مشاوره تلفنی و یا برای سپردن وکالت خود تماس بگیرید.

09120466204 وکیل سلمان احدی.