وکیل سلمان احدی بیان مطالب حقوقی وکیفری و وکالت در دعاویی
مقالات مرتبط
به نام خداوند جان وخرد
مهریه هدیه ازدواج یا جریمه طلاق؟
ماهیت مهریه:
با مشاهده وضع دادگاها از لحاظ ورودی زیاد پرونده های خانواده و مسئله جدی مهریه که اکثرمردم ما درایران با آن برخورد دارند و به نوعی آن راساده میدانندامادرزمان وقوع کوچکترین مشکل وبادرخواست زن می فهمند که این موضوع بسیارجدی است وحتی می تواند سالها به زندان بی انجامدبه فکر این افتادم که دلایل مهریه های بالا که دامن گیر خانوادها شده وهمچنین راه حل های برای تعیین مهریه ی مناسب دراین مقاله بیان کنم .پس تا پایان این مقاله همراه ما باشد بی شک برای شما مفید خواهد بود.
مهریه چیست؟
هدیه و تحفه‌ای است که شوهر به به زن می‌دهد. در حقیقت وسیله‌ای برای مطمئن ساختن زن به صفای قلبی خویش و پاسخی مثبت و صمیمانه به پیشنهاد عشق اواست. مرد با اعطای چنین هدیه می‌خواهد به زن بگوید: طالب توهم تورادوست دارم، به عشق‌ورزی تو احترام می‌گذارم صفای تو را ارج می‌نهم، با خاطری آسوده سرگرم زندگی باش، کانون خانواده را گرم و صمیمانه نگهدار، به تربیت صحیح نسل و تحویل آن به جامعه اقدام کن.بدین‌سان اگر مهریه بر این اساس توضیح شود و وسیله خوبی برای ایجاد مهر و محبت بین زوجین و عامل قوی برای الفت است.به‌علاوه درهمه ادیان مهر نشانه ارج و احترامی است که مرد برای زن قائل است و مظهر تعهد شوهر برای تأمین زندگی است.اما متأسفانه در جامعه کنونی مهریه از هدف اصلی خود که همان عشق و محبت زوجین به هم است دور شده و مبنای دیگر به خود گرفته است که می‌توان دلایل آن را به شرح ذیل اعلام کرد.
دلایل تعیین مهریه‌های بالا:
در شرع انور اسلام، برای مهر میزان و حد معینی مقرر نشده است. بلکه میزان و حد آن به رضای زوجین بستگی دارد تا هر مقدار که توافق کنند آن را تعیین کند (ماده ۸۰ ۱۰ قانون مدنی: تعیین مقدار آن منوط به تراضی طرفین است)اما در عرف کنونی ایران مهریه‌های هنگفتی که عقل آدمی را به تحیر وا‌می‌دارد برای دختران معین و بر تازه‌دامادها تحمیل می‌کنند.
دلایل و علل تعیین مهریه‌های سنگین را می‌توان به شرح زیر بیان کرد
1-چشم هم‌چشمی (حسادت)درمهریه
امروزه همه دوست دارند از دیگری بیشتر داشته باشند و به قولی در مقابل دیگران کم نیاورند. در بحث مهریه نیز چشم و هم‌چشمی زیاد است.خانواده عروس غالباً بر این باورند که مهریه دخترشان بیشتر باشد بهتر است و اگر میزان مهریه فرزند دلبرشان از فلان دختر فامیل کمتر باشد، فردا هزار جور حرف درمی‌آورند، که حتماً دخترشان عیب و ایرادی داشته یا ترشیده بوده و…
افراد تازه به دوران رسیده نیز هرچه بالاتر بودن میزان مهریه دخترشان را نشانه‌ای از کلاس‌بالا و شاخصه ثروت و سالاری به شمار می‌آورند.البته در قشر سرمایه‌دار ازدواج با مهریه بالا نیز وجود دارد، که به دلیل توانایی در پرداخت مشکل شرعی و قانونی ندارد اما بیشتر دختران در ایران با توان مالی کم خود را در فامیل با این‌گونه افراد مقایسه می‌کنند و مهر خود را بالا در نظر می‌گیرند و دلیل اصلی چشم و هم‌چشمی آن‌هاست.
2-نسیه بودن مهر
ازجمله علل افزایش بی‌رویه و در زمان حاضر و تمایل بیشتر مردهابه پذیرش این‌گونه مهریه‌ها به‌رغم توان اقتصادی ضعیف و فقدان تمکن مالی لازم جهت پرداخت آن در وضعیت موجود و در آینده‌ای تا حد زیاد قابل پیش‌بینی، تلقی غلط ایشان از فلسفه وجودی مهر و امکان مطالبه و اخذ آن از سوی زنان است.
بدیهی است در جامعه که اکثریت آن این حق مالی را کن لم یکن تلقی کرده و ضرب‌المثل مشهور (مهر را کی داده و کی گرفته) مبنای داوری و عمل خود قرار می‌دهند و جز در موارد استثنا و اضطرار همچون طلا آن‌هم به‌طورجدی و قطع بدان توسل نمی‌جویند. در مقام پذیرش و ابراز تعهد نیز حساسیت لازم و درخور را ابراز نمی‌کنند و درنتیجه همین تفکرهای تقریباً بی‌نظیر است که، درروند صعودی مهر به‌صورت افسارگسیخته کمک می‌کنند.چیزی که مایه شگفتی و تعجب‌آور است نیز تسامح بیش‌ازحد عرف در پذیرش صوری مهر زیاد به‌رغم عدم تمایل قلبی و تعهد کافی به پرداخت آن است .
3-مهریه به‌عنوان تضمین ازدواج یا جبران طلاق:
در مصاحبه‌هایی که با والدین تحصیل‌کرده، کارکنان دولت، استادان دانشگاه، قضات و همکاران وکیل خودم و همچنین خانواده‌های متوسط و دختران جوان داشتنم. بیش از ۹۰ درصد موارد پاسخ دادند که هدف از تعیین مهر بالا ایجاد تضمین برای زن در طول زندگی و بعد از طلاق است این طرز اندیشه در نوشته برخی از اساتید (مثل سید حسین صفایی و اسدالله امامی، مختصر حقوق خانواده، نشر میزان چاپ ۱۳۸۶) نیز وجود دارد. در اذهان و افکار اکثر خانواده‌های ایرانی چون معمولاً دخترانشان بدون آشنایی کافی باشخصیت و اخلاق پسران، تن به ازدواج می‌دهند مهر باید هنگفت و سنگین باشد تا اختلاف جزئی شیرازه زندگی را از هم نپاشد.از این لحاظ مهریه را تضمین و وثیقه زندگی زناشویی محسوب می‌کنند. اما نظر نویسنده این مقاله (سلمان احدی)مهریه سنگین تضمین كننده پایداری زندگی نیست. مهریه می تواند طلاق را محدود كند اما برای كسانی كه به لحاظ اخلاق، رفتاری و سازگاری به آخر خطر رسیده اند میزان آن برای آنها تاثیرگذار نیست چون طرف مقابل آنقدر تحت فشار قرار می گیرد و جمله مهرم حلال و جانم آزاد را بیان می كند.
4- نگرش‌های محاسباتی :
در جامعه کنونی که مردها وزنان پا به‌پای هم می‌توانند درآمد داشته باشند و در بعضی از موارد نیز دیده می‌شود که، خانم‌ها نیز درآمدشان از آقایان بیشتر است. زنان با این طرز تفکر که با ازدواج باید از کار کردن و کسب درآمد بازبمانند و به‌تبع آن از پاداش‌های متناسب و مستمری که در حال حاضر برای آنها به وجود آمده است دوری کنند مهریه خود را بالا در نظر می‌گیرند تا به‌نوعی جبران تمام موقعیت‌های قبلی خود را کرده باشند.
5-جهاز بیشتر مهریه بیشتر:(تشریفات ازدواج)
افزایش مهریه طبق برخی تحلیل‌ها، نتیجه افزایش روزافزون هزینه‌ها و تشریفات متنوع و پرخرج ازدواج همچون تهیه جهاز است که به‌وسیله خانواده دختر تهیه می‌شود.خانواده‌ها با خود فکر می‌کنند که ما چون می‌خواهیم جهاز کامل و با فلان هزینه را برای دخترمان بگذاریم. بنابراین باید مهریه را برای ایجاد عدالت، متناسب یا بالا در نظر بگیریم.البته در بعضی از خانواده‌ها در حال حاضر به‌جز تهیه جهیزیه، مخارج دیگری همچون تهیه کت‌وشلوار دامادبرای روز عروسی، لباس و لوازم برای نوه آینده و… نیز وجود داردکه به‌قول‌معروف قوز بالا قوز دیگری است. البته این دیدگاه با تمام نقاط مثبت خود دارای ایراد است، زیرا مسلم انگاشتن مالکیت مرد نسبت به جهاز زن ازنظر معیارهای حقوقی غیرقابل‌دفاع است چون به‌محض فروپاشی خانواده و طلاق زن بر اساس مالکیت پیشین می‌تواند بقایای جهاز خود را که درگذر زمان از بین نرفته و قابل‌استفاده باشد را از خانه مرد خارج ساز دو مانع استفاده او شود.
6-مهر به‌عنوان اهرم قدرت برای زن:
برخی از زنان بر این باورند که چون قانون مدنی حق طلاق را در اختیار شوهر اعلام کرده و زن فقط در موارد عسروحرج چنین حقی را پیدا می‌کند مهریه بالا می‌تواند راهگشای آنان باشد. بدین‌صورت که اگر زن متقاضی طلاق باشد ناگزیر از اقامه دلیل و عسروحرج خود است. چه‌بسا زنان قادر به اثبات بدرفتاری همسران خود نبوده و دادگاه تقاضای طلاق آنها را مردود اعلام می‌کند.این عده چنین می‌پندارند که: اولاً اگر زن دارای مهریه سنگین باشد و آن را به اجرا بگذارد یا از طریق دادگاه مطالبه کند مرد را ملزم به حضور در دادگاه و تعیین تکلیف زن برای طلاق یا ادامه زندگی خواهند کرد.ثانیاً درصورتی‌که مهر سنگین باشد و زن متقاضی طلاق باشد و دادگاه تقاضای طلاق و زن را نپذیرند وی می‌تواند با درخواست مهریه خود به‌صورت طلاق کل موافقت شوهر را برای طلاق کسب کند. ثالثاً با توجه به اینکه مادر برای حضانت تا سن هفت‌سالگی اولویت دارد و بعدازآن تاریخ حق اولویت با پدر است( ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی) چنانچه زندگی زناشویی به طلاق منجر شوند زن می‌تواند انصراف از اخذ مهر و بخشیدن آن را به مرد منوط به اخذ حق حضانت فرزند بکند. این مورد نیز عملاً در بین زن های مطلقه شایع است.
۵–مهر از باب جبران کمبود سهم‌الارث زن:
به عقیده عده‌ای از افراد مهریه کمبود سهم ارث زن را جبران می‌کند. این عقیده در خلال نوشته‌های برخی از استادان حقوق نیز آمده است. قانون مدنی ایران در ماده ۹۰۷ با الهام از مقررات قرآن کریم( آیه ۱۱ سوره نسا) سهم‌الارث پسر را دو برابر دختر قرار داده است. لیکن این امر نمی‌تواند عامل تحمیل مهرهای بالا به شوهر شود. زیرا اولاً علت نسبی سهم‌الارث زن هیچ ربطی به‌ویژه ازنظر اسلامی با مهر ندارد. فی‌الواقع مقدار سهم‌الارث حکم الله بوده و از قواعد آمرِ است و قابل‌تغییر نمی‌باشد. ثانیاً به شهادت تاریخ حقوق، کمبود سهم‌الارث زن به‌وسیله جهیزیه جبران شده است. در حقوق باستان ملاحظه می‌شود که زن مطلقاً از ارث محروم است. اما هنگام ازدواج والدین جهیزیه قابل‌توجهی به دختر خود می‌داند. درواقع جهیزیه مقدار مالی بوده که به‌عنوان سهم‌الارث پدری در حال حیات وی و در زمان ازدواج به دختر داده می‌شد است. اما از زمان ظهور اسلام زن مستحق سهم‌الارث نسبی می‌شود .ولی کماکان هنگام ازدواج اموال منقولی به‌عنوان جهیزیه به خانه شوهر می‌برد. لذا کمی سهم‌الارث زن نسبت به مرد به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند دلیل بر استحقاق وی بر مهر بالاباشد
مهم‌ترین عامل ازدید گروه تحقیقاتی سلمان احدی
ازجمله عواملی که باعث زیادی مهریه می‌شود را ذکر کردیم. اما به نظر ما مهم‌ترین عامل در زیادی مهریه در جامعه کنونی ترس از آینده و چشم و هم‌چشمی است. توضیح اینکه زمانی که افراد خواهان تشکیل زندگی می‌شوند و به خواستگاری دختری می‌روند. خانواده عروس باوجود تمام تحقیقاتی که در مورد داماد انجام می‌دهند و راضی به ازدواج می‌شوند، بازهم نسبت به آینده دختر خود اطمینان کافی را ندارند و به نحوی از آینده دختر خود ترسی پنهان دارند و با بالا قرار دادن مهر می‌خواهند این ترس را از وجود خود دور کنند و به‌نوعی آینده دختر خود را تضمین کنند.
معایب مهریه‌های بالا و سنگین :
مهریه‌های هنگفت و سنگین متداول در جامعه کنونی ایران، معایب زیادی دارد که ازنظر اجتماعی و حقوقی قابل‌انکار نیست .
الف )اشکال شرعی و قانونی:
مطابق مقررات شرعی و مذهبی و به‌موجب مواد ۱۰۸۲ و ۱۰۸۵ قانون مدنی به‌مجرد اجرای صیغه عقد ازدواج به‌محض امضای عقدنامه ذمه زوج به مهر مشغول و مدیون می‌شود زوجه هر موقع بخواهد می‌تواند آن را از شوهرش مطالبه کندعندالمطالبه بودن مهر در عموم مردم رایج است و با توجه به‌گزاف بودن مهرمثلا دوهزارسکه،ده هزار سکه،۵ کیلو طلا و اینکه طبق سوره مبارکه نساء آیه (19… ولا تعضلوهن لتذهبوا ببعض ما آتیتموهن … شوهران نباید زنان خود را تحت‌فشار و مضیقه قرار دهند تا به‌ناچار یک قسمت یا تمام مهر خود را ببخشند) و با توجه به اینکه مردان هرگز قادر به پرداخت چنین مهریه‌های سنگین نمی‌باشند وتا آخر عمر خود نخواهند توانست شانه از زیر بار دین همسرشان خالی کنند،عقل سلیم نیز در جامعه ایرانی آن را قبول ندارد، این سؤال پیش می‌آید آیا عقد نکاح به این معنی مخدوش نیست؟
در قانون مدنی ایران نه‌تنها برای زن حق فسخ و طلاق در چنین مواردی نیست بلکه عدم قصد پرداخت مهر از سوی شوهر نیز هیچ‌گونه تأثیری در صحت وقوع نکاح ندارد،زیرا از ارکان نکاح دائم یا شرط صحت آن به شمار نمی‌رود و حتی در صورت شرط عدم مهر در نکاح ،عقد نکاح صحیح است.
نکته مهم از دیدگاه فقهی و حقوقی عقیده بر بطلان مهریه‌های بالا و گزاف می‌باشد. مطابق قواعد عمومی قراردادها چنانچه انجام تعهدات و شروط مندرج در عقد غیرمقدور باشند، تعهدات و شروط این‌چنینی باطل است، بدون اینکه بطلان به عقد سرایت کند. ( بند یک ماده ۲۳۲ قانون مدنی) عدم قدرت بر تسلیم یا تأدیه مورد تعهد نیز درصورتی‌که مربوط به تعهد اصلی نباشد. همان حکم را دارد .در نکاحی که زوج مهر سنگینی را بر ذمه می‌گیرد و تعهد می‌کند دینش را عندالمطالبه تعدیه کنند. چنانچه تسلیم یاتادیه از حیطه قدرت و تمکن او خارج باشد تردیدی در بطلان مهر نمی‌توان داشت .علاوه بر آن شروط و تعهداتی که متضمن نفع عقلایی نباشد باطل است (بند دو ماده ۲۳۲ قانون مدنی)
ب) حق حبس:
ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی ایران که مقرر می‌دارد: زن می‌تواند تا مهر به او تسلیم نشده ،از ایفای وظایفی که در مقابل شوهردارند امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود. بدین ترتیب در صورت هنگفت بودن مهر و عدم توانایی زوج به پرداخت خود از باب مهر به زوجه اعمال حق حبس از سوی زوجه مشکل بزرگی ایجاد می‌کند.فرض این است که بعد از وقوع عقد نکاح و قبل از نزدیکی زن مسلماً مهر خود را مطالبه کند و مرد قادر به پرداخت آن نباشد با توجه به سنگین بودن مهرو عدم امکان پرداخت آن از سوی شوهر در صورت اقامه دعوا از سوی زن، شوهر محکوم‌به پرداخت خواهد شد و چون امکان پرداخت برای او نیست تا زمان پرداخت در زندان خواهد بود. مگر اینکه اعسار خود را ثابت کند و اگر اختلاف زوجین قبل از نزدیکی به طلاق منتهی شود به‌حکم ماده ۹۲ قانون مدنی زن مستحق دریافت نصف مهریه می‌باشد و چون پرداخت نصف مهریه نیز به علت گزاف بودن از عهده زوج خارج است مثل مورد اول وی محکوم‌به پرداخت نصف مهر است و تا زمان پرداخت در حبس می‌باشد.البته بر اساس قانون جدیددرحال حاضر تا۱۱۰سکه اگر مرد پرداخت نکند زندان می رودوبابت بقیه اگر بیشتر باشد توانایی او در نظر گرفته می‌شود.
پ) انتقال مهریه به شخص ثالث و مطالبه وی از شوهر:
به‌موجب ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به موج عقد زن مالک مهر می‌شود و می‌تواند هر نوع تصرفی که بخواهد در آن بنمایند .همان‌طور که زن می‌توانند به‌محض اجرای صیغه عقد مهر خود را از شوهر مطالبه کند .می‌تواند آن را به او ببخشد و ذمه شوهر را از دین بری کند .همچنین می‌تواند مهر خود را به شخص ثالثی به سببی از اسباب هبه صلح و حواله انتقال دهد. فرض این است که زن مهر خود را به پدر و یا برادر یا شخص دیگری انتقال دهد و منتقل الیه آن را از شوهر مطالبه کند.پرونده‌های موجود در دادگستری نشان می‌دهد که در جامعه ما مکرر اتفاق افتاده است که زن مهریه بالای خود را به پدرش صلح کرده و آن را از داماد خود مطالبه کرده نتیجتاً این امر منجر به اختلاف شدید و طلاق شده است.
ت) وفات قبل از نزدیکی و پرداخت مهر:
قانون مدنی در مورد وفات یکی از زوجین قبل از نزدیکی ساکت است و اکثر فقها معتقدند اگر نکاح در اثر وفات یکی از زوجین پیش از نزدیکی منحل شود زن مستحق مهرالمسمی باشد زیرا زن به‌موجب نکاح مستحق و مالک مهرالمثل می‌شود و وفات تأثیر در آن ندارد. قانون مدنی ظاهراً ازنظر مشهور مبنی بر تعلق تمام مهر بر زن در صورت وفات مرد، پیروی کرده و در ماده ۱۰۹۲ فقط استرداد نصف مهر در مورد طلاق پیش از نزدیکی را مطرح کرده است.حال فرض این است که مهر بالا و سنگین باشد و مرد یا زن بعد از وقوع عقد و قبل از نزدیکی اتفاقاً وفات کنند در این صورت وراث شرعاً و قانوناً باید بدهی مورث خود را ارباب مهر که جزو دیون مقدم در پرداخت است در حق زن یا ورثه او پرداخت کنند .در صورت بالا بودن مهریه تمامی ارث و ماترک ممکن است کفاف مهریه را نکند. درواقع مهر سنگین ممکن است موجب محرومیت ورثه از ماترک شود.
ث) تقلیل آمار ازدواج:
مهر سنگین یکی از علل مهم و وحشت و فرار جوانان از ازدواج است جوانانی که پایبند به موازین شرعی و به احکام اسلامی هستند معمولاً زیر بار دین سنگین که هرگز نتوانند برائت ذمه حاصل کنند نمی‌روند.جوانان به‌خوبی می‌دانند که مهر جریمه طلاق نیست تا در صورت وقوع طلاق از شوهر مطالبه شود. بلکه دین مسلم مرد در برابر همسرش می‌باشد و زود یا دیر باید ادا شود.در مصاحبه‌ای که با پسرهای در سن ازدواج و شاغل انجام دادم آنها چنین میگویند: که در حال حاضر دختر با مهریه معقول و قابل پرداخت خیلی کم است وهرجا که رفته‌اند موافقت نمی کنندوآنها نیز به‌اجبار مجرد مانده‌اند.
ج) معایب دیگر بالا بودن مهریه:
۱-مهر سنگین در مواردی موجب کلاهبرداری می‌شود به این صورت که عروس خانم قبل از ازدواج با نقشه‌های از پیش طراحی‌شده، علاقه طرف مقابل را به خود جلب کرده، اما به‌محض وقوع عقد رفتارش تغییر می‌کند و خواهان طلاق می‌شود که پیرو آن اگر مهریه‌ای دریافت شد که فبها و اگر نشد، امکان ازدواج مجدد به وجود خواهد آمد و شناسنامه جدید هم به دوشیزه‌خانم داده می‌شود. ۲-بدهکاری مرد به زن بر سر مهریه فقط به این دنیا ختم می‌شود و عواقب معنوی و آخرتی نیز به همراه دارند چنانچه مهریه در طول زندگی مشترک پرداخت نشود مثل دیون دیگر یا حتی بدتر از آن دیون در آخرت بازخواست خواهد شد. 3-احادیث گوناگونی وجود داردکه مهر زیاد را مذموم و ناپسند شمرده‌اند و موجب دشمنی زن و شوهر به‌حساب آورده‌اند و از قرار دادن مهر سنگین بر مردم را بر حذر داشتند . این امر نشان‌دهنده خطرناک بودن مهریه بالاست.
حضرت علی می‌فرمایند مهریه را سنگین نگیرید که این امر مایه عداوت و دشمنی است .
راه‌حل تعیین مهریه مناسب:
مجموعه راه‌حل‌هایی که برای ادای مهریه باهدف اهتمام به رعایت حقوق زن و تغییر رویه موجود با توجه به مجموعه شرایط و امکانات ارائه‌شده یا امکان ارائه آن وجود دارد ازاین‌قرار است.
1-تغییر ماده 1080 قانون مدنی:
برخی افراد تغییرماده 1080قانون مدنی که منوط به تراضی طرفین است راخواستار هستند و پیشنهاد آنها برای تغییر این ماده به‌صورت ذیل است:
ماده ۱۰۸۰ :حداکثر مقدار من ۵۰۰ درهم شرعی معادل ۳۶ عدد سکه تمام بهار آزادی می‌باشد، هرگونه توافق و زائد بر این مقدار باطل است.
تبصره: چنانچه زندگی زناشویی منجر به طلاق گردد و دادگاه زوج را مقصر در جدایی تشخیص دهد، زوج ملزم است نفقه زوجه مطلقه را با نظر کارشناس تا ازدواج ثانویه بپردازد.
ماده ۱۰۸۰ مکرر:
مهر زائد بر مقدار مقرر در ماده ۱۰۸۰ که قبل از وضع این ماده تعیین‌شده از شمول قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی استثناء می‌باشد.اما در مقابل افراد دیگری معتقدند، که آموزش‌وپرورش صحیح دختران خانواده‌ها و تغییر افکار مردم و معتقد ساختن آن به اینکه ازدواج یک معامله اقتصادی نیست و حیثیت و آبرو و خوشبختی دختر و گرمی کانون خانوادگی به زیادی مهر بستگی ندارند بیش از اصلاح قانون می‌تواند در تعدیل مهر مؤثر باشد.به نظر می‌رسد که گروه دوم پاسخ قانع‌کننده‌تر دادند به خاطر اینکه شاید ما برای تغییر رفتارهای خود و دیگران در آینده ،در همه زمینه‌ها نتوانیم قوانین را تغییر دهیم. اما با آموزش مناسب و صحیح اخلاقی و رفتاری از ابتدای زندگی زناشویی و یا حتی قبل از آن می‌توان افکار افراد را نسبت به میزان مهریه تغییر داد و این عمل به‌صورت تدریجی در آینده تبدیل به قانونی میان مردم خواهدشد.
۲–پرداخت نقدی مهریه:
در زمان انعقاد پیمان زناشویی یا در مورد مقتضی برای افراد دارای تمکن بالفعل و پرداخت آن بر اساس اقساط مقرر برای افراد فاقد تمکن بالفعل.در واقع این موردهنوزدر جامع ما خوب جا نیفتاده است. زیرا مردان تازمان طلاق میل قلبی به دادن مهریه ندارند اما باید دانست که مهریه دینی است که هرموقع خواسته شود باید داد.پس چرا ازهمان اول آن را،با توافق، چه کم، چه زیاد پرداخت نکنیم.مسلما عده ای میگویند،مااز پس هزینه های ازدواج هم برنمی آیم حال چه طور مهریه رانقد بدهیم.پاسخ ما این است که یک شاخه گل هم می تواند به عنوان مهریه تعیین کرد، البته اگرقصدزندگی کردن وتوافق همه جانبه با هم باشد.
۳–انتخاب اعیان( زمین خانه طلا) یا منافع( ارزش خدمات) به‌جای پول رایج
با توجه به نوسانات مستمر و کاهش ارزش اقتصادی آن درگذر زمان.همان طور که قبلا گفتیم این مورد می تواند نگرانی خانم ها را از تصمیم ناگهانی همسرشان برای طلاق آنها وتامین مخارج برای بعدازازدواج را رفع کند.زیرادراکثرمواردمهریه باسکه های بالا پرداخت نمی شودامابا انجام این کارزن ازابتدا صاحب رسمی مهریه خود است وهر تصرفی که بخواهد درآن می تواند بکند .
۴–شروط ضمن عقد به‌جای مهریه سنگین:
با توجه به اینکه بر اساس قوانین مدنی ایران حقوق و تکالیف به‌صورت برابر بین زن و مرد تقسیم می‌شود. زن به‌موجب ازدواج بسیاری از حقوق مدنی و معنوی خود را از دست می‌دهد و در قبال آن حقوق مادی مانند نفقه و مهریه را به دست می‌آورد که در بسیاری از موارد در دستیابی به این حقوق مادی هم با مشکل همراه است. برای رفع این نابرابری میان زن و مرد و برای اینکه تعادل بین این حقوق و تکالیف برقرار شود می‌توان از شروط ضمن عقد استفاده کرد. شروط ضمن عقد متأسفانه در جامعه ما رواج نشده است و حتی بسیاری از افراد تحصیل‌کرده هم از آن استفاده نمی‌کنند. چون اولاً همه‌جا از این شروط آگاه نیستند و نمی‌دانند که چنین شرطی را می‌توانند بگذارند. دوماً اینکه ما می‌گوییم از این شروط استفاده کنید بسیاری میگویند زندگی که بخواهد با این شرط و شروط باشد بهتر است که شروع نشود. هر دوازده موردی که زن و مرد برای عقد انجام می‌کنند شروطی است که زن به مرد وکالت می‌دهد با اثبات آن شرایط برای طلاق وکالت داشته باشد. یعنی آن ۱۲ مورد را برای ازدواج امضا نمی‌کنیم بلکه برای طلاق امضا می‌کنیم این شروع شامل حق مسکن کار و تحصیل و طلاق و تقسیم دارایی مشترک در هنگام جدایی و حضانت فرزندان است که باید در هنگام عقد نکاح در دفتر ثبت‌اسناد رسمی در قباله ازدواج ثبت شود.به‌هرحال شروط ضمن عقد می‌تواند شامل هر خواسته‌های مشروع و معقول و معینی باشد و با استناد به ماده ۱۱۹ قانون مدنی طرفین می‌توانند تمام شروطی را که مخالف مقتضای ذات عقد نباشد بگذارند.البته شروط نباید مخالف ذات باشد. بنابراین اگر زنی حین عقد شرط کند که از همسرش تمکین نکند هم شرط باطل است و هم عقد را باطل می‌کند.
۵– بیمه کردن مهریه:
بیمه کردن مهریه زن و پرداخت آن به‌صورت اقساط و به‌عنوان حق بیمه مانند سایر بیمه‌های موجود و درنتیجه ایجاد امکان جهت بهره‌برداری از نتایج آن مطابق توافقات به‌عمل‌آمده میان بیمه‌گذار و شرکت طرف قرارداد می‌تواند جانشین خوبی برای پرداخت مهریه باشد. اما در حال حاضر شرکت‌های بیمه فقط مهریه بیمه‌شده را در صورت فوت زوج یا زوجه پرداخت می‌کنند درواقع شرکت‌های بیمه مهریه بیمه‌شده را در صورت طلاق پرداخت نخواهند کرد و علاوه بر این مورد حکم مندرج دربند ۴ اصل ۲۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران معین است که دولت موظف به تضمین حقوق زن ازلحاظ ایجاد بیمه خاص بیوگان وزنان سالخورده و بی‌سرپرست می‌باشد. همان‌طور که مشاهده شد در این اصل هیچ‌گونه اشاره‌ای به زنان مطلقه نشده است.به نظر می‌رسد شرکت‌های بیمه به‌این‌علت مهریه را در صورت طلاق بیمه نمی‌کنند که احتمال تبانی در این زمینه وجود دارد. اما می‌توان جلوی این قضیه را به نحو دیگری گرفت مانند اینکه در بیمه قید شود اگر زوجه خواستار گرفتن مهریه بود می‌بایست ۲ سال از زمان جدایی زوجین و اثبات این امر بگذرد و بیمه‌کننده می‌بایست با همسر خود پنج سال زندگی مشترک داشته باشد.و همچنین پیشنهاد می‌شود که بند ۴ اصل ۲۱ قانون اساسی زنان مطلقه غیر مقصر را نیز در بربگیرد تا این‌گونه از زن ها نیز بتوانند از حمایت دولت در آینده بهره‌مند شوند.
۶–واگذاری تعیین مهر به زن:
بسیاری از فقها معتقدند که اگر انتخاب تعیین مرد در عقد نکاح به عهده زن گذاشته شود او نمی‌تواند مقدار مهریه را بیش از مهر سنت انتخاب کند. (شهید اول لمعه دمشقیه)
قانون مدنی نیز در ماده ۱۰۹۰ پیروی از دیدگاه فقها چنین میگویند: اگر اختیار تعیین مهر به زن داده شود زن نمی‌تواند بیش از مهرالمثل معین نماید.
به نظر می‌رسد که این راه‌حل فقهی و قانونی بتوانند از ایجاد مهریه‌های سنگین و هنگفت جلوگیری کند و پیشنهاد می‌شود که آقایان با استفاده از این راه‌حل‌ها خود را از زیر بار سنگین مهریه‌های بالا رهایی دهند.
۷-روز عقد مهر تعیین نشود
بارها شده است که در مراسم عقد در دفاتر اسناد رسمی ازدواج ویار منزل یکی اززوجین که حضورداشته‌ام ،دیده‌ام که میزان مهریه بر اساس نظر اطرافیان ومخصوصا دوستان نزدیک عروس خانم ،تعیین می شودومعمولا هم بالا مطرح می‌شود .اما بهتراست قبل از روز عقد و در دوران نامزدی و صحبت‌های مقدماتی این امر بین زوجین مطرح شود.و این جمله مهم یادشان باشد که آنها می‌خواهند برای خودشان زندگی کنند نه در و همسایه وفامیل. پس باید با دیدگاه خودشان وبر اساس موقعیت خودشان وتوان مالی خود میزان مهریه را انتخاب کنند.
۸-مشاوره‌های خصوصی قبل ازازدواج:
زوجین می‌توانند علاوه برمشاوره های عمومی که برای همه‌کسانی که می‌خواهند ازدواج کنند وجود دارد وبه علت زیادی موارد و کمبود وقت بسیاری از مسائل ازجمله تعیین مهریه مناسب مطرح نمی‌شود به مشاوره‌های خصوصی مراجعه کنندوعلاوه بر شناخت بهترهم به میزان مناسب مهریه با توجه به شناخت همه‌جانبه هم برسند.این مورد به نظر نویسنده مقاله (سلمان احدی )می‌تواند بهترین عامل در تعیین مهریه مناسب باشد زیرا معمولاتصمیم در خصوص مهریه بر اساس احساسات وبه صورت هیجانی انتخاب می‌شود.دربسیاری موارد پسر می‌خواهد باهر مبلغ وبه هر طور که شده به یار دلبر خود برسد و تصمیمات آنی و لحظه‌ای و بدون مشاوره با افراد متخصص ومشاورباعث بالا رفتن مهریه خانم وی و تبعات بعدی آن می‌شود.
بهترین میزان مهریه:
۱-مهریه مناسب عملا چیزی به جزسکه وطلا باشدو سعی شود اعیان ویامنافع آنها(مثلااجاره بهای یه مغازه به مدت ۲۰سال)باشد.۲- امام رضا (ع) فرموده‌اند :“هنگام ازدواج تلاش کنید که مهریه از مهر السنه تجاوز نکند. ۳-باتوجه به قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱وتعین میزان نصاب ۱۱۰ سکه برای پرداخت وبحث حبس نشدن زوج با بالاتربودن این مقدار.به نظر ما مهریه مناسب از دید قانونگذارهم مهریه ای با تعدادکمتراز ۱۱۰سکه می باشد،زیرابالاتر قرار دادن این مقدارراتوانایی مرد درپرداخت دانسته وبه نظر میرسدازنظر حقوقدانان وفعالان اقتصادی درحال حاضرپرداخت بیش از این مقدارازعهده بیشتر افراد جامعه خارج است.
.
