وکیل سلمان احدی بیان مطالب حقوقی وکیفری و وکالت در دعاویی
مقالات مرتبط
مستثنیات دین
تعریف مستثنیات دین
مواقعی که حکم رسمی لازم الاجرا علیه متعهد مدیون، صادر و… به دایره اجرا ابلاغ می شود یا متعهدله سند رسمی لازم الاجرا در اختیار داشته باشد، قانون گذار پاره ای از اموال مدیون را از شمول مقررات اجرا خارج نموده و در اصطلاح قانونی این گونه اموال را مستثنیات دین نامیده است.
مستثنیات یعنی چه:
اصولا یک طرف پرونده های مستثنیات اراضی ادارات منابع طبیعی هستند به نمایندگی از دولت که وظیفه محافظت و نگهداری از اراضی ملی و مراتع را از دست متجاوزین بر دوش دارند. طرف دیگر پرونده نیز اشخاص اعم از حقیقی یا حقوقی قرار دارند که به طور معمول دارای ادعای مالکیت و تصرف در زمین مورد بحث را دارند و این چنین ادعا می کنند که زمین مزبور سابقه احیا داشته و جزو اراضی ملی نیست.
مرجع صالح در مستثنیات دین
- مرجع تشخیص اینکه آیا مال معرفی‌شده متناسب با شئون عرفی محکوم علیه است یا خیر، دادگاه صادرکننده حکم است.
- مرجع تشخیص این امر که آیا مالی در شمار مستثـنیات دین هست یا خیر، دادگاه اجراکننده حکم است.
مستثنیات اراضی
کارشناس وظیفه دارد که به وسیله روش های علمی و با در نظر گرفتن ملاک های فنی و تخصصی و همچنین از طریق دانش و تجربه ای که دارد به قاضی کمک کند و درخواست های او را از قبیل تعیین تاریخی که زمین مورد نظر احیا شده است و معلوم کردن این که در تاریخی که قاضی می گوید آیا زمین احیا شده بوده یا پس از آن احیا شده است، را برآورده کند.
به طور معمول قضات با تصویب قانون ملی شدن اراضی یعنی سال ۱۳۴۱ را ملاک احیا بودن یا ملی بودن زمین در نظر می گیرند و یا زمان اجرای قانون و صدور برگ تشخیص. این امکان نیز وجود دارد قاضی بدون آن که زمانی مشخص کند از کارشناس بخواهد که سابقه ی احیا زمین را مشخص کند. این جاست که کارشناس باید به درستی به وظیفه خود عمل نموده و به قاضی کمک کند تا وی بتواند با اطمینان حکمی عادلانه صادر کند.
مستثنیات مالکانه چیست؟
مستثنیات اراضی از گذشته های دور تا به امروز یکی از بیشترین مسائلی است، که مردم بر سر آن درگیری و اختلاف دارند. از همین رو بسیاری از افراد جهت حل مشکل و یا اختلاف خود به وکیل ملکی در تهران یا هر شهر دیگری مراجعه می کنند تا با اخذ مشاوره از فردی که اطلاعات و تجربیات بیشتری دارد بهتر در این مسیر قدم بگذارند. یکی از ابن مسائل تشخیص ملی بودن یا مستثنی بودن زمین مورد اختلاف است. اما ما به چه شکلی باید بفهمیم که یک زمین جزء اراضی ملی است یا سابقه ی احیا و کشاورزی دارد و در دسته ی اراضی مستثنیات مالکانه به حساب می آید؟ اصلاً چه زمینی احیا شده و چه زمینی غیر احیا شده محسوب می شود؟
تا موقعی که یک زمین دارای شکل طبیعی باشد و انسان هیچ نوع دخالت فیزیکی در آن انجام نداده باشد زمین غیر احیا شده محسوب خواهد شد و به سه دسته ملی و مرتعی و موات تقسیم می شود. اما چنانچه انسان عملی انجام دهد با این هدف که از زمین بهره برداری کند، زمین احیا شده یا مستثنیات نامیده می شود.
مستثنیات دین در قوانین
مستثنیات دین در قوانین مختلف، از جمله قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394، قانون اجرای احکام مدنی مصوب 1356، قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1379 و آئین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا مصوب 1387پیش‌بینی شده است.
موارد مستثنیات دین
موارد مستثنیات دین طبق ماده 24 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب 1394 صرفاً شامل موارد زیر میباشد که عبارتند از:
- منزل مسکونی که عرفاً در شأن محکوم علیه در حالت اعسار او باشد.
- اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است.
- کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آنها
- وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
- تلفن مورد نیاز مدیون
- مبلغی که ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت میشود مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.
آیا مسکن جزو مستثنیات دین محسوب می شود؟
در صورتی که مسکن مورد استفاده محکوم علیه زائد بر نیاز و شأن او است، دادورز مجاز به توقیف و فروش آن است؛ بدین نحو که وجه حاصل از فروش را به دو بخش (بخشی برای خرید مسکن مناسب محکوم علیه و بخشی برای استیفای محکوم به) تقسیم کند که متأسفانه عموماً دادگاه ها از اقدام در این خصوص امتناع نموده و از زیر بار این گونه اقدامات و وظایف شانه خالی می کنند و تنها چنان چه محکوم علیه دو باب منزل مسکونی داشته باشد، اقدام به توقیف یک باب آن می کنند.
آیا وسیله نقلیه هم جزو مستثنیات دین است؟
در این باره، اداره کل حقوقی قوه قضاییه در نظریه شماره 7/3977-3/7/1376 بیان می دارد: تاکسی وسیله امرار معاش است و قابل توقیف نیست. طبق این نظریه، تنها تاکسی (و نه خودروهای شخصی) که وسیله رسمی امرار معاش است، قابل توقیف نبوده و دیگر خودروها حتی اگر به عنوان وسیله ای جهت مسافرکشی استفاده شود، قابل توقیف است. به علاوه، به موجب قانون، کالاهایی که برای مصارف خانگی استفاده شده و مستهلک نشود، منقولات مانند ماشین تحریر، کامپیوتر، توده آهن آلات و… (اثاث)، خوردنی ها و آشامیدنی ها، دارو و… (آذوقه)، وسایل و ابزارکار ساده نظیر ابراز کار نجاران و… قابل توقیف است و طبق یکی از نظریات مشورتی اداره حقوقی، ماشین آلات صنعتی جزو مستثنیات دین است.
کتب و ابزار علمی
هر چند کتابهای موجود در کتابخانه یک شخص که برای او ضرورت دارد مثل کتابهای حقوقی و قانون برای یک وکیل مستثنـیات دین محسوب میشود اما کتابهای غیرحقوقی در این مثال مستثنـیات دین نیست و همچنین کتابهای موجود در یک کتاب‌فروشی نیز مستثنـیات دین محسوب نمی‌شود.
دونکته دیگر مهم دیگر:
1- بر اساس ماده 27 آیین نامه اجرای محکومیت های مالی: “محکوم علیه، می تواند با رضایت خود، مالی را که جز مستثنیات دین است، جهت استیفا محکوم به معرفی نماید. ” بنابراین، اگر اموالی جز مستثنیات دین تعیین شوند، اما خود محکوم علیه رضایت دهد، می توان آن را از دسته اموال غیرقابل توقیف، خارج نمود و به محکوم له داد.
2- با فوت مدیون، برخی از اموال وی که مشمول مستثنیات دین شده بودند، از این گروه خارج می شوند. زیرا، بعد از فوت، صحبت از دارایی و ماترک مدیون است و ابتدا باید دیون متوفی به بدهکاران او پرداخت شود.
مهریه در چالش با مستثنیات دین
به موجب احکام شرع و قانون، مهریه حق زوجه است و چنان چه از طریق مراجع قضایی یا اجرای ثبت اسناد مطالبه شود، زوج مکلف به پرداخت آن است. در واقع به محض اجرای صیغه عقد، زن مالک مهر می شود و از آن جاکه معمولاً مهریه عندالمطالبه است، به محض درخواست زن، شوهر مکلف به پرداخت آن می شود، ولی از آن جا که مردان به دلایل مختلف از جمله عدم تمکن اقتصادی و یا ایذا و اذیت و… از پرداخت آن استنکاف می کنند، زنان مجبور به طرح دعوای مهریه در دادگستری با صرف هزینه های گزاف دادرسی و بعضاً حق الوکاله و یا مطالبه مهر از طریق اجرای ثبت به استناد عقدنامه خود که سندی لازم الاجراست، می گردند و در صورت استنکاف از پرداخت و صدور حکم و اجراییه، زوجه می تواند از اموال زوج به میزان مهریه توقیف و استیفای حق کند، اما اجرای آرای دادگاه ها (به موجب مواد 524 و 523 ق.آ.د.م) از مستثنیات دین اموال محکوم علیه ممنوع است.
لطفا جهت مشاوره تلفنی و یا واگذاری وکالت با شماره 09120466204 تماس بگیرید.
